Bây giờ, chớm mùa đông ở Hà Nội, ngồi viết một chương sách về thời kì tiềm ẩn và thời kì phát rộ của một loại bệnh rất ghê hồi đầu thời Minh Trị ở Nhật Bản.
Bệnh dịch làm run sợ dân chúng của cả một vùng rộng lớn, lúc ấy đang là khu mỏ than sầm uất, căng mình hiến sức cho anh chàng đế quốc Đại Nhật Bản chuẩn bị chinh phục Đông Á.
Người ta gọi một cách dân dã cái bệnh dịch ấy là "bệnh nàng Dương", tức là "bệnh nàng Dương Quý Phi" (chỉ ở vùng quê tôi, người ta sử dụng quen cái tên ấy, không rõ những chỗ khác họ có gọi thế nữa không).
Tượng nàng Dương Quý Phi ra tắm suối nước nóng ở cung Hoa Thanh (thành phố Tây An, tỉnh Thiểm Tây)
Nói đến Dương Quý Phi, hay tên tục của nàng là Dương Ngọc Hoàn, ta sẽ ngầm hiểu đó là thứ bệnh phong tình !
Bất giác, nhớ đến khi nàng còn là đạo sĩ ở trong cung (chỉ là giả danh đạo sĩ, để cho chàng Đường Minh Hoàng ham mê sắc mò đến, cơ nghiệp nhà Đường nghiêng đi, rồi đổ nát cũng chính từ cái khi nàng khoác áo đạo sĩ ấy).
Tức là bất giác nhớ đến những câu thơ mà anh chàng Lý Bạch tán dương nàng. Chàng được lệnh của vua Đường tức tốc vào vườn ngự uyển, nhả ra liền mạch 3 bài thơ thất ngôn Thanh Bình điệu (nhạc phủ),
bài thứ nhất là:
Vân tưởng y thường, hoa tưởng dung, Xuân phong phật hạm, lộ hoa nùng. Nhược phi quần ngọc sơn đầu kiến, Hội hướng dao đài nguyệt hạ phùng. (nguyên văn: 云想衣裳花想容， 春风拂槛露华浓。 若非群玉山头见， 会向瑶台月下逢。)
Bản dịch thơ của Ngô Tất Tố:
Thoáng bóng mây hoa, nhớ bóng hồng, Gió xuân dìu dặt giọt sương trong. Ví chăng non ngọc không nhìn thấy, Dưới nguyệt đài dao thử ngóng trông.
Có thể nói bản dịch hơi non, chưa lột tả được vẻ đẹp của nàng Dương, cũng như cách dùng chữ điêu luyện của Lý Bạch. Chẳng hạn, nguyên tác câu đầu là "Vân tưởng y thường, hoa tưởng dung", mà chỉ chuyển thành "Thoáng bóng mây hoa, nhớ bóng hồng" thì yếu quá !
Bóng hồng đang lồ lộ ra đó, làm xấu hổ hoa (đè hoa), ngời ngời một tòa, mà chỉ "nhớ" thì không đạt ! Thế cho nên, lời dịch Việt chữ "lộ hoa nùng" ở câu sau, cũng vì thế mà lạc đi thâm ý của Lý Bạch !
