Soạn bài Tản Viên từ phán sự lục lớp 10 Kết nối tri thức - Tản Viên từ phán sự lục (Chuyện chức phán sự đền Tản Viên) là một trong số những tác phẩm chuyện truyền kì mạn lục nổi tiếng của Nguyễn Dữ. Hiện nay tác phẩm đã được đưa vào giảng dạy trong chương trình ngữ văn lớp 10 tập 1 của bộ Kết nối tri thức. Sau đây là gợi ý soạn bài Tản Viên Phán sự lục Kết nối tri thức ngắn nhất những vẫn giúp các em nắm được nội dung Tản Viên từ phán sự lục cũng như những ý chính của tác phẩm.
Tìm hiểu chung về truyện truyền kì
a. Khái niệm
- Truyện truyền kì là những câu chuyện kì lạ được ghi chép tản mạn, thường có yếu tố hoang đường kì ảo, nhân vật thường là người phụ nữ đức hạnh, khao khát cuộc sống yên bình, hạnh phúc
b. Đặc điểm
- Truyện có cốt truyện hoàn chỉnh như những tác phẩm nghệ thuật, có thắt nút, phát triển và mở nút.
- Truyện có thể kết thúc có hậu hay không.- Truyện chú trọng vào việc hơn là chú trọng vào người, lấy việc mà biểu hiện người, răn người.
- Truyện thường có lời bình (hay lời bàn) để bình luận về mặt đạo đức, nghệ thuật.
Tản Viên từ Phán sự lục tác giả tác phẩm
a. Tác giả
- Nguyễn Dữ (chưa rõ năm sinh và năm mất)
- Quê quán: Hải Dương
- Ông thi đỗ khoa cử nhưng làm quan chưa đầy một năm, sau đó từ quan, về quê sống ẩn dật trọn đời.
b. Tác phẩm
- Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên trích từ tập truyện Truyền kì mạn lục của Nguyễn Dữ.
- Truyền kì mạn lục:
+ Truyền kì: loại truyện có yếu tố li kì, hoang đường;
+ Mạn: tản mạn;
+ Lục: sao lục, ghi chép.
=> Ghi chép các truyện li kì, tản mạn của dân chúng.
- Truyền kì mạn lục là tác phẩm viết bằng chữ Hán, gồm 20 truyện, ra đời vào nửa đầu thế kỉ XVI.
- Đề tài: Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên viết về đề tài nho sĩ.
- Bố cục: Gồm 3 phần: mở đầu, nội dung và kết thúc.
+ Mở đầu: Giới thiệu nhân vật Ngô Tử Văn.
+ Nội dung: Chia làm 4 đoạn:
- Đoạn 1: Ngô Tử Văn và hành động đốt đền.
- Đoạn 2 ("Đốt đền xong" đến "khó lòng thoát nạn"): Tử Văn gặp hồn ma tên Bách hộ Thôi và Thổ thần.
- Đoạn 3 ("Tử Văn vâng lời" đến "không bệnh mà chết"): Tử Văn bị bắt và cuộc đối chất ở Minh ti trước Diêm Vương.
- Đoạn 4 (Phần còn lại): Tử Văn thắng lợi trở về, nhận chức Tản Viên.
Soạn Văn 10 tập 1 Kết nối tri thức bài Tản Viên từ Phán sự lục
1. Tóm tắt Tản Viên từ Phán sự lục
2. Bạn có thích đọc những truyện kể chứa đựng các yếu tố kì ảo không? Vì sao?
Chi tiết tưởng tượng, kì ảo là những chi tiết không có thật. Đó là những chi tiết được tác giả dân gian sáng tạo nhằm phục vụ cho mục đích nhất định nào đó. Những yếu tố tưởng tượng, kì ảo góp phần giúp câu chuyện kể hấp dẫn, sinh động hơn.
3. Trong cuộc sống hằng ngày, đôi khi chúng ta phải chứng kiến hoặc trải qua những sự việc ngang trái, bất công. Lúc đó, bạn cảm thấy như thế nào và mong muốn điều gì?
Trong cuộc sống hàng ngày vẫn luôn tồn tại những điều bất công, vô lý, đôi khi xảy đến với chính bản thân chúng ta hay với người xung quanh. Khi đối mặt với những điều bất công em cảm thấy rất bất bình và mong muốn công lý được thực hiện để trả lại sự công bằng cho mọi người.
4. Đọc hiểu Tản Viên từ Phán sự lục
Câu 1. Chú ý lời giới thiệu về nhân vật Tử Văn
Lời giới thiệu về nhân vật Tử Văn:
- Tên: Soạn
- Quê quán: người huyện Yên Dũng, đất Lạng Giang
- Tính cách: khảng khái, nóng nảy.
Câu 2. Từ Văn có những suy nghĩ, cảm xúc gì khi nghe câu chuyện của Thổ Công?
Suy nghĩ, cảm xúc của Tử Văn khi nghe câu chuyện của Thổ Công.
- Ban đầu, Tử Văn kinh ngạc vì người ban đầu mình nói chuyện không phải là thổ công.
- Sau khi nghe câu chuyện của Thổ Công, Tử Văn vô cùng tức giận trước việc “hung yêu tác quái” của tên hung thần và hành động đốt đền trừ hại cho dân.
- Thể hiện qua các chi tiết: “Tử Văn kinh ngạc; Sao mà nhiều thần quá vậy?"
Câu 3. Dự đoán kết quả cuộc đấu tranh của Tử Văn dưới cõi âm.
Cuộc đấu tranh của Tử Văn dưới cõi âm là cuộc đấu tranh cho chính nghĩa, đấu tranh giữa chính và tà - một cuộc đấu tranh không khoan nhượng. Cuộc đấu tranh của Tử Văn dưới âm ti sẽ là một cuộc đấu tranh đầy khó khăn, tuy nhiên chiến thắng sẽ thuộc về chính nghĩa, cái thiện sẽ chiến thắng cái ác.
Câu 4. Sự việc nào có tác dụng xoay chuyển tình thế của cuộc xử án?
Trước khi xuống Minh ty, Tử Văn đã được Thổ Công dặn dò “Hễ ở Minh ty có tra hỏi, thầy cứ khai ra những lời nói của tôi. Nếu hắn chối, thầy kêu xin tư giấy đến đên Tản Viên, tôi sẽ khai rõ thì nó phải đớ miệng”. Xuống Minh ty, Tử Văn bèn tâu trình đầu đuôi như lời Thổ Công nói, lời rất cứng cỏi, không chịu nhún nhường chút nào.
→ Chính sự việc này đã góp phần làm xoay chuyển tình thế của Tử Văn trong cuộc xử án.
Câu 5. Diễn biến và kết quả cuộc đấu tranh của Tử Văn có giống như suy đoán của bạn không?
Kết quả của cuộc đấu tranh ở Minh ty của Ngô Tử Văn:
Bằng chính nghĩa và sự dũng cảm, cương trực đấu tranh cho chính nghĩa, cuối cùng Ngô Tử Văn đã chiến thắng.
+ Giải trừ được tai họa, đem lại an lành cho dân.
+ Diệt trừ tận gốc thế lực xâm lược tàn ác, làm sáng tỏ nỗi oan khuất và phục hồi danh vị cho Thổ thần nước Việt.
+ Tử Văn được tiến cử vào chức phán sự đền Tản Viên, đảm đương nhiệm vụ giữ gìn công lí.
Câu 6. Vì sao Tử Văn đồng ý nhận chức phán sự đền Tản Viên?
Kết thúc câu chuyện, Ngô Tử Văn được nhận chức phán sự đền Tản Viên. Đó là chức quan chuyên trông coi việc kiện tụng, xử án ở chốn công đường, giúp cho quá trình thực thi công lí được đảm bảo. Trước sự biết ơn, tin tưởng và tiến cử của Thổ Công, Ngô Tử Văn đã vui vẻ đồng ý nhận chức phán sự đền Tản Viên.
Chức phán sự đền Tản Viên là phần thưởng xứng đáng, có ý nghĩa noi gương cho người sau, khích lệ mọi người dũng cảm đấu tranh chống cái ác, bảo vệ công lí.
Câu 7. Ai là người đưa ra lời bình? Nội dung chính của lời bình là gì?
Lời bình cuối truyện là lời bình của chính tác giả. Lời bình ở cuối truyện hàm chứa ý nghĩa sâu xa về khí tiết của kẻ sĩ chân chính: “Than ôi! Người ta thường nói: “Cứng quá thì gãy”. Kẻ sĩ chỉ lo không cứng cỏi được, còn gãy hay không là việc của Trời. Sao lại đoán trước là sẽ gãy mà đổi cứng ra mềm?
→ Ý nghĩa lời bình: Hãy đấu tranh đến cùng chống lại cái xấu, cái ác. Chỉ có đấu tranh dũng cảm mới đem lại phần thắng cho chính nghĩa.
Soạn bài Tản Viên từ Phán sự lục (trang 20)
Câu 1 trang 20 SGK Ngữ văn 10 Tập 1 KNTT
- Người kể chuyện là tác giả Nguyễn Dữ
- Những lười kể giúp hình dung về tính cách của nhân vật Tử Văn: Chàng vốn khảng khái, nóng nảy, thấy sự tà gian thì không thể chịu được, vùng Bắc vẫn khen là một người cương trực.
Câu 2 trang 20 SGK Ngữ văn 10 Tập 1 KNTT
- Các sự kiện chính:
+ Trong làng có ngôi đền bị hồn ma tác yêu tác quái, Tử Văn tức giận khấn trời và châm lửa đốt đền.
+ Tử Văn sốt mê man, mơ thấy tên hung thần đòi trả đền và đe doạ đưa xuống địa ngục
+ Tử Văn gặp Thổ Công và được nghe kể rõ câu chuyện về viên tướng ở đền, bất bình muốn kiện Diêm Vương.
+ Trước Diêm Vương, Tử Văn đã tố cáo tên hung thần, bắt hắn phải chịu tội, yêu cầu xin tư giấy đến đền Tản Viên để làm chứng.
+ Tên tướng bị Diêm Vương trừng phạt, Tử Văn được thưởng và trở về trần gian.
+ Tử Văn mất và nhận chức phán sự ở đền Tản Viên.
- Các sự kiện được kể theo trình tự thời gian.
Câu 3 trang 20 SGK Ngữ văn 10 Tập 1 KNTT
- Diễn biến câu chuyện xử án: Tử Văn bị đưa xuống Âm Phủ, Diêm Vương xét xử định tội. Ngô Tử Văn và người đội mũ trụ cãi cọ mãi không phân phải trái. Vì vậy, Tử Văn yêu cầu xin giấy tư đền ở Tản Viên để làm chứng khiến tên đội mũ trụ sợ hãi, nói khéo tha tội Tử Văn. Diêm Vương sai người đến Tản Viên chứng thực, nhận ra viên tướng kia nói dối liền xử phạt, bỏ vào ngục Cửu U, còn Tử Văn được thưởng và trở về trần gian.
- Yếu tố đóng vai trò quyết định cho chiến thắng của Tử Văn: thái độ cương quyết, khẳng khái của Ngô Tử Văn khiến Diêm Vương phải sai người đến đền Tản Viên để lấy chứng thực.
Câu 4 trang 20 SGK Ngữ văn 10 Tập 1 KNTT
- Nhân vật Tử Văn được khắc hoạ chủ yếu qua lời nói và hành động
+Tử Văn rất tức giận, một hôm tắm gội sạch sẽ, khấn trời rồi châm lửa đốt đền
=> Những hành động của Ngô Tử Văn rất cương quyết, có tính toán, chủ động, không phải sự bộc phát, cho thấy ý chí mạnh mẽ, quyết tâm diệt trừ cái xấu.
+ Khi nghe tên tướng đe doạ, Tử Văn ngồi ngất ngưởng tự nhiên => thái độ ngang tàng, bất khuất, không e sợ trước cái xấu, cái ác.
+ Câu nói: “Ngô Soạn này là một kẻ sĩ ngay thẳng ở trần gian, có tội lỗi gì xin bảo cho, không nên bắt phải chết một cách oan uổng” => Tinh thần khẳng khái, tự tin, dám làm dám chịu, không cúi đầu trước cái xấu cái ác của Ngô Tự Văn
- Nhân vật Ngô Tử Văn là một người dũng cảm, cương trực, khẳng khái, luôn sẵn sàng đấu tranh bảo vệ cái tốt và diệt trừ cái xấu.
Câu 5 trang 20 SGK Ngữ văn 10 Tập 1 KNTT
- Tác giả nhấn mạnh người ở hiền gặp lành và sẽ được đền đáp xứng đáng. Ngô Tử Văn với việc làm chính nghĩa của mình đã nhận được phần thưởng xứng đáng, bất tử và để lại tiếng thơm muôn đời.
Câu 6 trang 20 SGK Ngữ văn 10 Tập 1 KNTT
- Thế giới thần linh, ma quỷ trong câu chuyện đã thể hiện suy nghĩ của tác giả “trần sao âm vậy”, làm nổi bật giá trị hiện thực của tác phẩm. Những lời nói của Tử Văn với Thổ Công, lời nói của Diêm Vương đã phản ánh hiện thực chốn quan trường: những người có tài năng phải lánh đục về trong, còn những kẻ có chức có quyền thì cấu kết hại dân. Ngoài ra, tác phẩm còn phản ánh hiện thực cuộc sống đầy bất công, khổ cực đối với những con người thấp cổ bé họng trong xã hội.
Câu 7 trang 20 SGK Ngữ văn 10 Tập 1 KNTT
- Quan niệm về kẻ sĩ: Kẻ sĩ không nên kiêng sợ sự cứng cỏi.
- Đồng tình với quan niệm đó. Vì kẻ sĩ là những người tri thức, có hiểu biết, vì vậy không nên vì bất cứ khó khăn gì mà nản lòng, bỏ cuộc. Câu nói đề cao phẩm chất kiên quyết hành động, con người cần phải bản lĩnh, dám nghĩ dám làm, dám đương đầu với khó khăn thử thách.
Kết nối đọc viết bài Tản Viên từ Phán sự lục
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một yếu tố làm nên sức hấp dẫn của câu chuyện trong Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên.
Tham khảo
Đoạn văn phân tích một yếu tố làm nên sức hấp dẫn của câu chuyện trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên
Mời các bạn tham khảo thêm các thông tin hữu ích khác trong nhóm Lớp 10 thuộc chuyên mục Học tập của HoaTieu.vn.