Chữ người tử tù là một tác phẩm văn học thuộc thể loại truyện ngắn của nhà văn Nguyễn Tuân. Ban đầu, truyện ngắn này mang tên Dòng chữ cuối cùng khi được đăng trên tạp chí Tao Đàn năm 1939 với lời đề từ "Ngày xưa có một tử tù viết chữ đại tự rất tốt". Năm 1940, tác phẩm chính thức được nhà xuất bản cho ra mắt trong tập Vang bóng một thời và đổi tên là Chữ người tử tù. Đây được xem là truyện ngắn xuất sắc nhất trong tập truyện.
Chữ người tử từ đã được đưa vào sách giáo khoa môn Ngữ văn cho lớp 11 trong bộ sách do Trường Đại học Sư phạm Hà Nội biên soạn và nhà xuất bản Giáo dục xuất bản vào năm 1992, tiếp tục xuất hiện trong chương trình Ngữ văn lớp 11 cho đến năm 2018. Kể từ năm 2022, tác phẩm được chuyển sang chương trình Ngữ văn lớp 10 cho cả chương trình cơ bản và nâng cao theo Chương trình giáo dục phổ thông mới được triển khai vào năm 2018.
Văn bản 5: Chữ người tử tù (Nguyễn Tuân)
Câu 1: Hãy xác định tình huống truyện trong Chữ người tử tù.
Trả lời:
Tình huống truyện trong Chữ người tử tù được xây dựng trên cuộc gặp gỡ đặc biệt giữa viên quản ngục và Huấn Cao, giữa một bên là người yêu cái Đẹp, yêu chữ, coi chữ như vật báu đồng thời là kẻ cai ngục và một bên là người có tài viết chữ thư pháp nổi danh thiên hạ, đồng thời là kẻ nổi loạn chống lại triều đình.
Câu 2: Lời kể về nhân vật viên quản ngục (trong phần 1) là của ai? Lời kể ấy tác động đến cách nhìn của bạn về nhân vật này như thế nào?
Trả lời:
Lời kể về nhân vật viên quản ngục (trong phần 1) là lời của người kể chuyện ngôi thứ 3 - người kể chuyện toàn tri. Lời kể này giúp chúng ta hình dung khá rõ ràng, cụ thể về viên quản ngục, từ diện mạo “đầu đã điểm hoa râm, râu đã ngả màu”, “bộ mặt tư lự”; ngôn ngữ, hành động: “quay lại hỏi”, “nghĩ ngợi”, “băn khoăn ngồi bóp thái dương”, … đến tính cách: “tính cách dịu dàng”, “biết giá người”, “biết trân trọng người ngay”, …; nghề nghiệp, hoàn cảnh sống; tâm nguyện của viên quản ngục.
ĐỌC THÊM Soạn Văn lớp 10 Bộ kết nối tri thức với cuộc sống | Văn bản 2: Yêu và đồng cảm (Bài 3: Nghệ thuật thuyết phục trong văn bản nghị luận)
Câu 3: Sự kiện nào đã tạo nên bước chuyển trong thái độ của Huấn Cao với quản ngục? Sau sự kiện ấy, mối quan hệ của họ đã thay đổi như thế nào?
Trả lời:
Khi nhận được công văn triệu Huấn Cao cùng những người đồng chí vào kinh chịu án tử, quản ngục đã nhờ thầy bát kể lại nỗi lòng và tâm nguyện của mình với Huấn Cao. Đây là sự kiện tạo nên bước chuyển trong mối quan hệ giữa Huấn Cao và viên quản ngục. Trước đó quan hệ giữa Huấn Cao và viên quản ngục rất xa cách, thậm chí đối nghịch. Sau khi biết được tâm sự và “sở nguyện cao quý” của viên quản ngục, Huấn Cao đã thay đổi suy nghĩ, thái độ, cách ứng xử và quan hệ giữa hai người đã hoàn toàn thay đổi. Giữa họ đã hình thành mối quan hệ chân tình của hai người bạn tri âm, tri kỉ.
Câu 4: Nhân vật Huấn Cao được tác giả khắc họa qua những chi tiết tiêu biểu nào? Hãy dựa vào các chi tiết đó để khái quát đặc điểm tính cách Huấn Cao.
Trả lời:
Nhân vật Huấn Cao được khắc họa qua những chi tiết tiêu biểu, tập trung vào ba phương diện:
- Tài năng: “viết chữ nhanh và đẹp”, “có tài bẻ khóa và vượt ngục”.
- Nhân cách cao đẹp: “nhất sinh không vì vàng ngọc hay quyền thế mà ép mình viết câu đối”, “cảm cái tấm lòng biệt nhỡn liên tài”...
- Khí phách hiên ngang: “lạnh lùng, chúc mũi gông nặng, khom mình thúc mạnh”, “thản nhiên nhận rượu và ăn thịt, coi như đó là một việc vẫn làm trong cái hứng sinh bình lúc chưa bị giam cầm”, “cố ý làm ra khinh bạc đến điều”, ….
Câu 5: Chỉ ra các yếu tố khiến cho cảnh cho chữ trở thành một cảnh tượng “xưa nay chưa từng có”. Hãy phân tích ý nghĩa của cảnh tượng kì lạ đó.
Trả lời:
Các yếu tố khiến cảnh cho chữ trở thành một cảnh tượng “xưa nay chưa từng có”: không gian, thời gian khác thường; mối quan hệ khác thường; hành động, ứng xử khác thường. Đấy là một cảnh tượng kì lạ, khác thường, đầy nghịch lí. Cảnh tượng kì lạ đó đã thể hiện tư tưởng thẩm mĩ độc đáo của Nguyễn Tuân.
Câu 6: Theo bạn, tác giả đã gửi gắm những thông điệp gì qua câu chuyện xin chữ và cho chữ?
Trả lời:
Có thể chỉ ra một số thông điệp sau: - Cái đẹp của chữ, của nghệ thuật, của tài năng, của nhân cách con người có sức mạnh cảm hóa kì diệu.
- Cái đẹp và “thiên lương” của con người cần có môi trường phù hợp để nuôi dưỡng và phát triển.
….
Câu 7: Nêu nhận xét về một điểm chung mà bạn nhận thấy giữa hai nhân vật Tử Văn (Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên) và Huấn Cao (Chữ người tử tù).
Trả lời:
Nhân vật Tử Văn và Huấn Cao đều là nhân vật chính trong truyện, có chức năng kết nối mạch truyện. Đây cũng là những nhân vật chính diện, có tâm hồn, có nhân cách, khí phách đẹp đẽ. Họ đều là hiện thân cao quý của kẻ sĩ.
Đồng hành cùng chị trong KHÓA HỌC VĂN VIP 2K8 để đạt 8+ Văn nhé!
Cập nhật thêm những bài viết hay tại các kênh truyền thông của HVCH:
Fanpage: Học văn chị Hiên
Youtube: Học văn chị Hiên - Youtube
IG: Học văn chị Hiên
Tiktok: Học văn chị Hiên
