“TỪ THIỆN RẺ RÁCH”

Đó không phải là từ thiện. Đó càng không phải là chia sẻ. Đó là biểu hiện của sự cẩu thả, tùy tiện, thiếu tôn trọng người gặp nạn, thậm chí gây tổn thương danh dự của đồng bào đang ở hoàn cảnh khó khăn nhất.

Lòng tốt không thể được khoác bằng chiếc áo rách

Từ thiện, về bản chất, là hành động giàu tính nhân văn. Nhưng khi những bộ quần áo nhàu nhĩ, lem luốc, thủng lỗ chỗ; những chiếc váy dạ hội đã lỗi mốt; thậm chí đồ lót cũ… xuất hiện trong các thùng cứu trợ, thì đó không còn là nhân ái, mà là sự tùy tiện đến mức xúc phạm phẩm giá người nhận.

Người dân vùng lũ đang chịu mất mát, họ cần sự hỗ trợ thiết thực như áo quần lành lặn, thực phẩm đủ chất, thuốc men đúng chuẩn. Họ không cần, và không xứng đáng nhận những món đồ mà chính người cho cũng không muốn sử dụng.

Việc mang đồ phế thải để “quyên góp”, nói thẳng, chẳng khác nào trút bỏ rác thải sinh hoạt lên vai những nạn nhân thiên tai. Đó là sự vô cảm được ngụy trang dưới hai chữ “từ thiện”.

Nếu lòng tốt được trao đi mà thiếu sự tôn trọng, thì đó chỉ là một hình thức khoe mẽ rẻ tiền, không hề xuất phát từ mục tiêu nhân đạo.

Không dừng ở sự phản cảm, “từ thiện rẻ rách” còn tạo gánh nặng lớn cho các lực lượng tiếp nhận phải ngày đêm phân loại, đóng gói sạch sẽ vận chuyển đi cứu trợ người dân.

Một thùng hàng cứu trợ lẫn lộn đồ rách, đồ hỏng, đồ vô dụng buộc lực lượng tiếp nhận phải tốn thời gian sàng lọc, xử lý, thậm chí tiêu hủy.

Trong hoàn cảnh nước dâng, việc phải dành nhiều giờ để phân loại đồ nát, đồ không thể dùng là điều vô lý và đáng trách.

Thời gian ấy có thể dành để cứu dân. Công sức ấy có thể dành để đưa những món hàng thiết yếu đến vùng ngập. Tinh thần ấy lẽ ra phải được dành cho nhiệm vụ chiến đấu với thiên tai.

Hành vi thiếu ý thức của một bộ phận nhỏ đang vô tình làm giảm hiệu quả của cả hệ thống hỗ trợ nhân dân.

Biểu hiện suy thoái đạo đức xã hội

Hiện tượng “từ thiện rẻ rách” không chỉ là câu chuyện về đồ dùng. Nó phản ánh một lớp trầm tích sâu hơn của sự xuống cấp trong văn hóa ứng xử. Nó là triệu chứng của sự xuống cấp trong một bộ phận nhỏ người dân.

Ở đó, người ta quên mất rằng từ thiện là sự sẻ chia, là trách nhiệm và lòng tự trọng.

Ở đó, người ta coi cứu trợ là nơi để trút bỏ những thứ không còn cần dùng, xem từ thiện là nơi để dọn tủ, không phải nơi trao gửi nhân ái

Ở đó, một bộ phận người dân xem nỗi đau của đồng bào là cơ hội để làm màu, chụp hình, tỏ ra bản thân “có lòng”.

Đó là biểu hiệnsuy thoái đạo đức công dân, trái ngược hoàn toàn với truyền thống nghĩa tình dân tộc.

Sự vô cảm bắt đầu từ những hành vi nhỏ như vậy. Nếu không được phê phán mạnh mẽ, nó có thể trở thành một thói quen, một chuẩn lệch lạc, gây tổn hại nghiêm trọng đến giá trị đạo đức cộng đồng.

Một xã hội muốn vững mạnh phải bắt đầu từ kỷ luật trong đạo đức. Ai không hiểu điều đó thì cần được nhắc nhở, cảnh tỉnh, thậm chí xử phạt khi cần thiết.

Pháp luật không dung túng sự tùy tiện

Theo Nghị định 144/2021/NĐ-CP, các hành vi lợi dụng hoạt động từ thiện để gây rối, đăng tải thông tin sai lệch, làm ảnh hưởng đến danh dự, nhân phẩm người khác đều có thể bị xử phạt.

Dù việc gửi đồ cũ nát chưa được quy định cụ thể, nhưng hành vi này hoàn toàn có thể bị xem xét dưới góc độ gây cản trở hoạt động cứu trợ; làm mất vệ sinh môi trường, tạo gánh nặng xử lý; làm sai lệch mục đích và bản chất của hỗ trợ nhân đạo.

Đã đến lúc cần quy định rõ ràng hơn về tiêu chuẩn hàng hóa cứu trợ, tránh việc biến các điểm tiếp nhận thành “bãi thu gom đồ phế thải”.

Một xã hội văn minh thể hiện qua cách mỗi người đối xử với đồng bào của mình trong lúc hoạn nạn. Từ thiện không thể chỉ là hành động bộc phát, mà phải xuất phát từ ý thức có kỷ luật, từ sự tự tôn và lòng trắc ẩn.

Trả lại đúng nghĩa cho hai chữ “từ thiện”, cần quy chuẩn hóa hàng hóa cứu trợ. Ví như đơn vị tiếp nhận cần nêu rõ tiêu chí hàng hóa phải sạch sẽ, còn dùng tốt, phù hợp điều kiện vùng lũ. Những món đồ phản cảm, hư hỏng cần bị từ chối ngay từ đầu.

Đây không chỉ là câu chuyện của vài cá nhân. Đây là vấn đề về văn hóa cộng đồng, cần sự giáo dục, nhắc nhở để mọi người hiểu đúng trách nhiệm khi tham gia cứu trợ.

Lực lượng chức năng cần xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, hành vi gây cản trở công tác cứu trợ, lợi dụng từ thiện để câu view, tung tin thất thiệt hoặc trục lợi phải bị răn đe bằng pháp luật.

Tự giữ phẩm giá của chính mình

Lòng tốt chỉ có ý nghĩa khi được gửi đi bằng sự nghiêm túc và tử tế. Cho đi không đúng cách đôi khi còn gây hại hơn là không cho.

Phẩm giá đồng bào không được phép bị đánh đổi. Đồng bào vùng lũ chịu nhiều mất mát, nhưng họ vẫn giữ trọn phẩm giá. Những người trao đi sự giúp đỡ càng phải trân trọng điều đó.

Không ai có quyền biến hỗ trợ nhân đạo thành nơi trút bỏ đồ bỏ đi. Không ai có quyền làm tổn thương tinh thần của những con người đang phải gồng mình trước thiên tai. Không ai có quyền nhân danh “từ thiện” để thực hiện những hành vi thiếu văn hóa.

Tinh thần “lá lành đùm lá rách” của dân tộc ta đã trải qua hàng nghìn năm và được khẳng định qua mọi cuộc chiến đấu, mọi thiên tai, mọi thử thách. Nó không cho phép bất kỳ ai làm hoen ố bằng sự tùy tiện hay vô cảm.

“Từ thiện rẻ rách” không phải là một hiện tượng nhỏ. Đó là tín hiệu cảnh báo về sự lệch chuẩn trong đạo đức công dân. Nếu không được chấn chỉnh, nó sẽ làm tổn thương niềm tin xã hội, làm giảm giá trị của những nghĩa cử cao đẹp mà hàng triệu người dân, hàng vạn cán bộ chiến sĩ vẫn đang gìn giữ.

Từ thiện chân chính phải bắt đầu bằng sự nghiêm túc. Sự nghiêm túc bắt đầu bằng ý thức. Ý thức bắt đầu từ lòng tự trọng.

Hãy cứu trợ bằng trái tim tử tế, chứ không phải bằng những món đồ rẻ rách.