Well-nessHiểu 6 từ tiếng Anh để tránh nạn khi lướt mạng

1. Digital literacy

Về nghĩa đen, cụm từ có thể được hiểu là “trình độ kỹ thuật số”, hay “năng lực công nghệ số”. Về giải thích cụ thể, các nguồn chính thống diễn đạt khá khác nhau, nhưng tựu chung đều thống nhất rằng: digital literacy không chỉ là việc sử dụng thành thạo điện thoại, máy tính, biết cách nhắn tin, gửi meme, “chơi” mạng xã hội,...

Theo Hiệp hội Thư viện Hoa Kỳ (ALA), người có năng lực công nghệ số cao còn phải sở hữu kiến thức, kỹ năng phân tích trong các hoạt động sử dụng internet. Ví dụ:

• Tìm kiếm, đánh giá được đâu là thông tin đáng tin cậy
• Biết đâu là nội dung nên hoặc không nên chia sẻ trên mạng xã hội
• Hiểu và thực hiện các biện pháp an toàn trên internet như tạo mật khẩu mạnh, cài đặt quyền riêng tư
• Tạo nội dung trực tuyến (podcast, video hay blog, tweet,...) một cách có trách nhiệm với người tiêu thụ
• Nhận biết các hành vi bắt nạt trên mạng, biết cách đối phó cũng như can thiệp, ngăn chặn hành vi bắt nạt

Tại Chương trình đánh giá học sinh quốc tế (PISA) vào năm 2018, người tham gia được yêu cầu đọc một bài đăng trên blog, sau đó xác định xem nội dung này là sự thật dựa trên quan sát, nghiên cứu (facts) hay là ý kiến dựa trên giả định và quan điểm chủ quan của tác giả (opinions).

Kết quả cho thấy tỷ lệ học sinh 15-16 tuổi có thể phân biệt được điều này chỉ đạt mức trung bình là 47%. Trong đó, con số tại các nước thuộc khối OECD như Hàn Quốc, Cộng hoà Séc, Na Uy rơi vào khoảng 30% (dù mức độ học sinh được tiếp cận internet và máy tính tại các quốc gia này đạt trên 90%).

Nhiều hệ thống trường học trên toàn cầu đã bắt đầu đối phó với thực trạng thông tin nhiễu loạn bằng cách đưa vào chương trình đào tạo chính thức các kiến thức, kỹ năng xoay quanh digital literacy.

Ví dụ, tại Phần Lan, quốc gia được đánh giá là chống tin giả tốt nhất Châu Âu, việc dạy, học về phương tiện truyền thông kỹ thuật số, và tư duy phản biện đã được thực hiện ngay từ độ tuổi mẫu giáo.

Tính đến tháng 1/2021, độ phủ internet tại Việt Nam đã đạt khoảng 72% dân số. Tuy nhiên, chúng ta vẫn chưa có các khảo sát, thống kê hay nghiên cứu nào về năng lực công nghệ số của người dân. Nếu quan tâm, bạn đọc có thể thực hiện qua bài đánh giá cơ bản do tổ chức Literacy Minnesota thiết kế và phát triển.