Bài văn Em hiểu khái niệm người bạn đồng hành là gì? Tầm quan trọng của cách gọi người bạn đồng hành của tác giả được thể hiện như thế nào hay nhất, ngắn gọn gồm dàn ý chi tiết, sơ đồ tư duy và các bài văn mẫu được tổng hợp và lựa chọn từ những bài văn hay đạt điểm cao của học sinh lớp 9. Hi vọng với em hiểu khái niệm người bạn đồng hành là gì? Cách gọi người bạn đồng hành của tác giả có gì sâu sắc này các bạn sẽ yêu thích và viết văn hay hơn.
Y Phương là một trong số ít những nhà thơ miền núi có mối liên kết lâu dài với hoạt động văn hóa nghệ thuật đến như vậy. Với một phong cách thơ hồn nhiên, trong sáng, chân thật và cách tư duy giàu hình ảnh của con người miền núi, Y Phương đã có những đóng góp không nhỏ cho nền thơ ca hiện đại Việt Nam ở thế kỉ XX. Một trong những bài thơ gây ấn tượng lớn trong sự nghiệp viết văn của ông, in sâu trong tâm trí độc giả là bài thơ 'Nói với con' (1980). Bài thơ là lời tâm tình thủ thỉ và niềm hy vọng của người cha dành cho con, mong con trưởng thành, phát triển, và phát huy những phẩm chất tốt đẹp của quê hương, dân tộc. Qua bài thơ, Y Phương đã để lại trong lòng người đọc những ấn tượng khó phai về những phẩm chất tốt đẹp của 'người bạn đồng hành'.
Trước hết, 'người bạn đồng hành' hiện ra là những cá nhân tài năng, khéo léo trong công việc và cuộc sống:
“Người bạn đồng hành yêu thương con ơi
Thấu hiểu lòng người, như cài hoa rực nét
Ngôi nhà nơi những khúc hát vang vọng
Mảnh đất mở lòng cho những đóa hoa nở
Con đường dẫn lối cho những trái tim
'Bạn đồng hành' là để chỉ những người cùng quê, cùng dân tộc, sống trên một vùng đất. Câu thơ sử dụng từ ngữ hồi hướng 'con ơi' kết hợp với từ tình thái 'yêu lắm' làm cho lời thơ trở nên ngọt ngào, tỏa đầy niềm tự hào với tình yêu quê hương sâu nặng. Cuộc sống lao động cần cù và vui vẻ của 'bạn đồng hành' được mô tả qua những hình ảnh rất cụ thể, đậm chất văn hóa: 'đan lờ' - công cụ bắt cá của người dân miền núi, đã trở thành 'cài hoa'; những ngôi nhà sàn không chỉ được xây bằng ván gỗ mà còn được tạo thành bởi những 'khúc hát' - tượng trưng cho văn hóa, lối sống của 'bạn đồng hành'. Các động từ như 'đan', 'cài', 'ken' không chỉ miêu tả các hoạt động lao động mà còn thể hiện phẩm chất chăm chỉ, kiên nhẫn, yêu công việc, yêu cuộc sống, và niềm vui của những đôi bàn tay khéo léo, tài năng từ nhân dân miền núi. Dưới tay khéo léo và trái tim ấm áp của 'bạn đồng hành', những khu rừng hoang dã đã trở thành nơi sinh sống tuyệt vời, không chỉ cung cấp thức ăn, gỗ cây mà còn tạo ra những bông hoa tươi thắm, sắc màu. Họ đã mở rộng đất đai, lập làng, lập bản, tạo ra những con đường ra vào thôn làng, con đường tới trường học, con đường ra ruộng, ra đồng... Tất cả những con đường đó đã được xây dựng bởi những 'trái tim' rộng lượng, nhân ái, gắn bó của những con người nơi đây.
Qua đoạn thơ ngắn gọn, với những hình ảnh sinh động, chân thực, giàu sức lôi cuốn, Y Phương đã tôn vinh những đôi bàn tay khéo léo và tài năng trong cuộc sống lao động phồn thịnh, tràn ngập tình yêu đời của 'bạn đồng hành'. Thiên nhiên và con người trong rừng núi hài hòa, gắn bó, sống hòa thuận, bình yên, thơ mộng, nhân hòa.
'Bạn đồng hành' không chỉ là những người tài năng, khéo léo mà còn là những người biết quan tâm và đầy niềm tin, ý chí, nghị lực trong cuộc sống:
“Bạn đồng hành thương lắm con ơi
Khám phá những nỗi buồn
Đi xa để nuôi dưỡng chí lớn”
Câu thơ đầu tiên được tái hiện với từ 'thương' thay vì 'yêu' nhưng vẫn mang đầy ý nghĩa. 'Thương' không chỉ là tình yêu chân thành mà còn chứa đựng sự chia sẻ, đồng cảm. Các 'bạn đồng hành' cùng quê, cùng dân tộc, cùng một ước mơ đã đoàn kết, gắn bó, chia sẻ và đồng cảm với nhau để xây dựng quê hương ngày càng phồn thịnh hơn. Bằng cách sử dụng sự đối lập tương phản: 'cao đo - xa nuôi', 'nỗi buồn - chí lớn', tác giả diễn tả các trạng thái khác nhau của 'người đồng mình'. 'Nỗi buồn - chí lớn' không chỉ là khái niệm trừu tượng mà còn được hình dung cụ thể như có hình, có khối. 'Bạn đồng hành' buồn bã, lo lắng, khắc khoải trong lòng vì những khó khăn, thách thức trước mắt; nhưng họ không bao giờ mất đi tinh thần, mà luôn mạnh mẽ, vững vàng đối mặt với những thử thách đó, đưa quê hương tiến lên phía trước, trở nên giàu mạnh, phát triển, văn minh. Câu thơ giản dị, mộc mạc nhưng đã diễn tả được tinh thần, ý chí mạnh mẽ của những người dân vùng cao.
Trước những khó khăn, thử thách, 'bạn đồng hành' vẫn trung thành, kiên định, lòng trung thành với quê hương, dân tộc:
“Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Đời như dòng sông, trôi như dòng suối
Chinh phục cao nguyên, vượt qua thách thức
Không sợ gian khó.”
Nhà thơ đã sử dụng nhiều hình ảnh để miêu tả cuộc sống của người dân miền núi như 'đá gập ghềnh', 'thung nghèo đói', 'chinh phục cao nguyên, vượt qua thách thức' để diễn đạt sự khó khăn, vất vả, nghèo đói và gian khó mà họ đang phải đối mặt. Điều này thể hiện sức sống mạnh mẽ, kiên cường của họ trước cuộc sống khó khăn. Qua đó, nhà thơ tỏ ra tự hào về 'người đồng mình' với sức mạnh, ý chí và lòng đoàn kết, gắn bó của họ với quê hương.
Không chỉ vậy, 'người đồng mình' còn được thể hiện là những người mạnh mẽ, kiên định, luôn tự hào về dân tộc và có khát vọng xây dựng đất nước:
“Con người mạnh mẽ từng sợi thịt da
Không ai là bé nhỏ cả
Người dân miền núi tự mình vất vả xây dựng quê hương
Quê hương là nền văn hóa truyền thống.
Sự đối lập giữa ngoại hình và tâm hồn được thể hiện rõ trong các câu thơ. Hình ảnh 'thô sơ da thịt' miêu tả vẻ đẹp mộc mạc, chân chất của người dân miền núi, nhưng họ lại không hề yếu đuối về tinh thần mà ngược lại rất kiêng định, giàu lòng tự trọng và niềm tin vào sức mạnh của quê hương. Họ chấp nhận công việc vất vả, nhưng tự nguyện làm vì phát triển của quê hương. Hình ảnh 'đục đá kê cao quê hương' không chỉ là biểu tượng cho sự lao động vất vả mà còn thể hiện lòng tự hào dân tộc. Những người này đã làm nên quê hương, tạo ra phong tục và tập quán tốt đẹp cho dân tộc.
Người dân miền núi tự mình vất vả xây dựng quê hương
Quê hương là nền văn hóa truyền thống.
Các câu thơ mang hai lớp nghĩa tả thực và ẩn dụ. Sự vất vả của người dân miền núi được diễn tả thông qua việc 'tự mình đục đá', một công việc vất vả nhưng tự nguyện làm vì quê hương. Hình ảnh này cũng biểu hiện sự tự hào dân tộc của họ. Họ là những người kiên cường, tài năng và luôn có trách nhiệm với việc xây dựng quê hương, đất nước.
Nhờ cách diễn đạt giàu hình ảnh của người miền núi và trò chuyện nhẹ nhàng, nhà thơ đã làm nổi bật những phẩm chất của họ. Đó là những người khéo léo, tài hoa và luôn có trách nhiệm với công cuộc xây dựng quê hương, đất nước.
Kết thúc bài thơ, người đọc không chỉ cảm nhận được tinh thần dân tộc Tày hiện hữu trong mỗi từ ngữ, hình ảnh mà còn nhìn thấy sức sống và vẻ đẹp đặc biệt của những người dân miền núi. Điều này làm cho chúng ta hiểu rõ hơn tình yêu sâu đậm của nhà thơ Y Phương dành cho quê hương và dân tộc của mình.
1. Giới thiệu
- Mở đầu với chủ đề: Quê hương là một chủ đề phổ biến trong văn học
- Cách mà tác giả gọi “người đồng mình” đầy ý nghĩa và sâu sắc.
2. Phát triển ý
- Người cha chia sẻ với con về những phẩm chất cao quý của “người đồng mình” để nhắc nhở con trưởng thành:
- “Con cần hiểu rằng người đồng mình mang trong mình nỗi khổ cực nhưng cũng đầy tình thương và niềm tự hào.
+ Người đồng mình dùng bề cao của trời đất để đo lường nỗi buồn của mình, sử dụng xa xôi của đất để thước đo lòng chí lớn.
+ Cha muốn con nhìn nhận thực tế thiếu thốn, gian khổ khi dân tộc đang phải chịu đựng đói khổ để trở thành động lực sống.
+ Con cần biết sống như dòng sông, suối, vượt qua khó khăn, thử thách bằng nội lực của mình.
→ Thể hiện ý chí, khát vọng sống và tình yêu với quê hương.
- “Người đồng mình mang vẻ đẹp mộc mạc nhưng không hề nhỏ bé” là lời khẳng định vững chắc về phẩm chất của họ.
- “Người đồng mình tự hào về dân tộc, biết trân trọng phong tục, tập quán, và gìn giữ bản sắc văn hóa riêng của mình.
→ Tác giả khẳng định phẩm chất của người đồng mình và quê hương bằng lời mộc mạc, giản dị, và giàu tình yêu thương.
3. Kết luận
- Tóm lại vấn đề.
- Chia sẻ suy nghĩ, cảm xúc cá nhân.
'Quê hương là gì hở mẹ
Mỗi cô giáo dạy đều truyền đạt tình yêu
Quê hương là gì hở mẹ
Mỗi người đi xa đều nhớ quê nhiều'.
Mỗi người đều có một quê hương, nơi đầu tiên chứng kiến tiếng khóc và chào đón ta vào cuộc sống. Quê hương, trong tâm trí mỗi người, mang một hình ảnh riêng biệt và gợi lên nhiều cảm xúc khác nhau, từ chân thành đến tự hào. Bản thơ 'Nói với con' của Y Phương vẫn làm chúng ta cảm động bởi sự chân thành và tự hào về quê hương.
Thường thì những hình ảnh gợi nhớ về quê hương là những điều mộc mạc, chân chất nhất. Nếu Đỗ Trung Quân liên kết quê hương với 'chùm khế ngọt', 'đường đi học', hoặc 'con diều biếc'... thì Y Phương lại dùng từ ngữ:
'Người đồng mình yêu lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Bức tường nhà vẫn truyền đi âm nhạc
Rừng mọc hoa
Con đường trải lòng người'.
Đó là một vùng quê núi rừng vẫn còn chưa phát triển, nhưng những người dân ở đó lại rất đáng quý, với một nền văn hóa truyền thống giàu đẹp và đặc biệt là lòng nhân ái, tấm lòng chân thành. Những người đồng mình, mặc dù được yêu thương nhiều, nhưng cũng đầy kiêng cưỡng và chí hướng (Thử thách giá trị bằng nỗi buồn; Sống xa vẫn nuôi dưỡng ước mơ lớn). Tình yêu quê hương trong bài 'Nói với con' có điều gì đặc biệt nhưng cũng có điều gì rất chung.
Tuy nhiên, điều quan trọng nhất trong lòng mỗi đứa con (và chúng ta - người đọc) là những lời khuyên dạy, lời dạy dỗ của cha. Đứa con trước mặt cha, trước quê hương luôn là hình ảnh đáng yêu nhất, yếu đuối nhất và luôn cần sự bảo vệ, dạy dỗ. Bài học từ cha luôn là động lực giúp con trưởng thành, mạnh mẽ trước cuộc sống.
Dù bao nhiêu khó khăn, cha vẫn muốn
Sống trên đá không bao giờ than trách đá gập ghềnh
Sống giữa thung lũng không bao giờ oán thung lầy nghèo đói
Sống như dòng sông, như nguồn suối
Lên dốc xuống thác trên đỉnh đồi
Không sợ khó khăn vất vả
Người đồng mình chất phác, chân thành
Chẳng có ai nhỏ bé cả con ạ.
Giọng điệu của đoạn thơ đã gửi gắm vào lòng người cảm xúc về những lời dạy dỗ tràn đầy tình thương, chân thành và sâu sắc. Dù cuộc sống có khó khăn thế nào đi chăng nữa, con người vẫn phải vượt qua để tiếp tục sống. 'Nỗi buồn' sẽ giúp con người biết cách sống chịu đựng, ý chí sẽ giúp con người luôn nỗ lực vươn lên, tiến bộ. 'Cao đo nỗi buồn / Xa nuôi chí lớn' là những câu thơ đầy ý nghĩa, như một lời động viên, là nguồn động lực mà người cha muốn truyền đạt cho con, giúp con luôn mạnh mẽ, tiến xa hơn trong cuộc sống và luôn giữ vững niềm tin vào cuộc sống. Sống trong cuộc đời không thể tránh khỏi những nỗi buồn, nhưng người biết cách sống sẽ luôn nuôi dưỡng ý chí mạnh mẽ để làm cho cuộc sống trở nên ý nghĩa hơn. Đó cũng là lời kỳ vọng về sức mạnh tinh thần của con trong hành trình cuộc sống gian nan.
'Cha' không biết nói gì hơn, không có ai có thể thay thế cuộc sống, bước đi của con. Người chỉ biết khuyên con: 'Dù có chuyện gì xảy ra?', dù trên con đường cuộc sống có thắng lợi hay thất bại, khó khăn, vất vả thì điều quan trọng nhất là con phải biết chấp nhận và không bao giờ gục ngã. Khó khăn, thử thách là nơi để rèn luyện tâm tính. Phải 'sống như dòng sông, như nguồn suối' dù gặp phải 'thác, ghềnh' cản trở vẫn phải trôi chảy vượt qua. Nhưng điều quan trọng nhất mà người cha dạy con là không bao giờ quên gốc nguồn, không bao giờ quên đi những nơi đã nuôi dưỡng mình lớn khôn. Đoạn thơ truyền đạt cho ta cảm giác về ánh mắt sâu thẳm của cha nhìn con, khuyên bảo con bằng tất cả sự quan tâm, vỗ về, luôn sẵn lòng làm điểm tựa vững chắc nhất, là vòng tay sẵn sàng ôm lấy con khi con cần niềm động viên, sự an ủi. Quê hương dù là một vùng rừng núi hoang sơ còn nhiều gian khổ, khó khăn, đói nghèo nhưng con người - 'người đồng mình' đã tự khẳng định bằng sức sống, nghị lực, ý chí và niềm tin, là hình ảnh của dũng sĩ:
Người đồng mình bản lĩnh, chân thành
Không ai là nhỏ bé cả con ạ
...
Con ơi, dù có bao phủ bởi vẻ ngoài mộc mạc
Hãy bước đi
Không bao giờ bị coi thường
Con hãy lắng nghe.
Đi xa, sống ở bất cứ nơi nào, hãy luôn là người đồng mình, xứng đáng là người đồng mình không bao giờ bé nhỏ.
Với những bài thơ trong sáng, giản dị, hình ảnh thơ gần gũi quen thuộc và đặc biệt giọng thơ chắc nịch nhưng thiết tha, Nói với con không chỉ mang trong mình tình thương mà còn chứa đựng những bài học sâu sắc về việc không quên nguồn cội, xứ sở. Bởi đó chính là nguồn sức mạnh của chúng ta.
Y Phương, người sinh năm 1948, là nhà thơ của dân tộc Tày, sinh sống ở vùng cao tỉnh Cao Bằng. Những tác phẩm của ông như bức tranh đặc sắc về miền rừng núi cao nguyên, lấy cảm hứng từ tình thân gia đình chân thành. “Nói với con” là một trong những tác phẩm nổi tiếng viết vào năm 1980, phản ánh phong cách sáng tác của ông khi nói về thông điệp chân thành của cha dành cho con.
Những dòng thơ đầu tiên của bài thể hiện tình yêu thương của cha mẹ và sự chăm sóc của quê hương đối với con.
“Con hãy bước theo cha
Bước chân trái đến với mẹ
Một bước chạm vào tiếng nói
Hai bước gần tiếng cười”
Đứa con từ khi còn trong lòng đã được bao bọc, yêu thương trong vòng tay của cha mẹ. Mỗi ngày, mỗi giờ, con lớn lên là cha mẹ mong chờ. Khi con bắt đầu bước đi trong cuộc đời, cha mẹ luôn ở bên cạnh, chứng kiến và cổ vũ. Hình ảnh của “chân phải”, “chân trái”, “tiếng nói”, và “tiếng cười” gần gũi, bình dị, đậm chất gia đình. Mỗi câu thơ là một sợi dây kết nối yêu thương giữa các thành viên trong gia đình.
Tiếp theo là bốn câu thơ nhắc nhở con về nguồn gốc của quê hương:
“Con ơi, người đồng mình yêu thương
Đan lời nhạc cùng tiếng hát
Bức vách nhà kể câu chuyện
Rừng ươm hoa
Con đường dẫn tới những trái tim
Cha mẹ mãi nhớ về ngày thành hôn
Ngày đầu đời tươi đẹp nhất
'Người đồng mình' được nhắc đến với tình cảm sâu lắng và trân trọng. Họ là những người dân mộc mạc, chân thành, làm việc cần cù và khéo léo. Dòng 'đan', 'cài' không chỉ ám chỉ sự gắn bó mà còn thể hiện tình cảm chặt chẽ, vĩnh cửu của họ. Tác giả truyền đạt tình yêu và sự gìn giữ cội nguồn trong lòng con. Quê hương là nguồn cảm hứng phong phú, là nơi nuôi dưỡng tâm hồn con người. Con cần nhớ về nguồn gốc vì nơi đó đã giúp con trưởng thành, không chỉ về thể chất mà còn về tinh thần.
Dưới đây là hai câu thơ:
“Cha mẹ luôn nhớ về ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trong cuộc đời”
nhắc con nhớ rằng, con là đoá hoa tươi đẹp nhất nảy nở từ tình yêu của cha mẹ. Bởi vậy cha mẹ luôn yêu thương và quý trọng con. Trong những dòng thơ tiếp theo, tác giả tôn vinh những phẩm chất tốt đẹp của người đồng mình và mong ước tốt đẹp cho con. Cụm từ “Người đồng mình” vẫn toát lên sự gần gũi và thân thương. Với giọng điệu ấm áp và trìu mến, người cha truyền đạt cho con về những phẩm chất cao quý của những người đồng mình.
“Người đồng mình thương con nhiều lắm đó con ơi
Đo đạc nỗi buồn
Vượt xa để nuôi dưỡng tinh thần mạnh mẽ”
Họ sống trong cảnh vất vả “Đo đạc nỗi buồn, vượt xa để nuôi dưỡng tinh thần mạnh mẽ” nhưng vẫn là những người mạnh mẽ, đầy chí khí, yêu quê hương và gắn bó với nơi họ sinh ra. Với tình cảm sâu sắc đối với quê hương, họ đã cống hiến cho nơi đây phong tục, truyền thống tốt đẹp, bằng sự cần cù và nỗ lực của mình. Người cha đã ca ngợi những người dân mộc mạc, giản dị nhưng giàu chí khí, luôn kiên định trong niềm tin và ý chí mạnh mẽ. Dù thiên nhiên không ban tặng cho nơi này điều kiện thuận lợi, cuộc sống khó khăn nhưng những người đồng mình vẫn kiên trì, yêu thương quê hương, và nỗ lực vượt qua mọi thử thách.
Từ đó, cha đã nhắc nhở con phải sống trọn vẹn tình yêu và lòng trung thành với quê hương. Con cần biết tiếp nhận mọi khó khăn, dũng cảm vượt qua mọi gian nan bằng ý chí và niềm tin của mình:
“Sống trên đá cũng không trách đá gập ghềnh
Sống trong thung không than trách thung nghèo đói
Sống như sông, như suối
Đi lên thác, đi xuống ghềnh
Không sợ gian khó, không lo cực nhọc.”
Lời nhắn nhủ của cha với con chứa đựng tâm hồn sâu lắng, đầy sức mạnh, mong con sống thể hiện đúng giá trị của 'người đồng mình'. Cha cũng mong muốn con sống với tình yêu và lòng trung thành với đất nước, như người đồng mình yêu quê hương dân tộc:
Người đồng mình chân thật, bằng thịt da
Không ai là nhỏ bé cả con ạ
Người đồng mình tự mình đắp nên quê hương cao vời
Nhưng quê hương không bao giờ lầm phong tục
Và ước mơ lớn nhất của cha:
Con ơi dù thân xác mộc mạc
Hãy bắt đầu hành trình của mình
Không bao giờ bé nhỏ được
Nghe con.
Người đồng mình dù nghèo khó, dù vẫn còn tồn tại trong thời kỳ lạc hậu, vẫn là người đồng mình. Con cũng là một phần của đất nước này. Cha mong con khi bước đi trên con đường dài không bao giờ phải run sợ, mà phải mạnh mẽ, có ý chí phi thường để xây dựng quê hương, xây dựng đất nước.
Bài thơ 'Nói với con' của Y Phương bằng lối thơ chân thành như cuộc trò chuyện cùng tâm hồn tự do phản ánh cảm xúc của tác giả đã thể hiện tình yêu của cha dành cho con. Tình yêu ấy của cha thể hiện niềm tự hào về phẩm chất của quê hương, dân tộc mình và nhắc con sống đúng với người đồng mình và triết lý nhân sinh.
Y Phương là một nhà thơ chiến sĩ. Thơ ông thu hút độc giả bằng vẻ đẹp chất phác, mộc mạc và mạnh mẽ, trong sáng. Ngôn ngữ và hình ảnh thơ của ông thể hiện tư duy hồn nhiên và cách diễn đạt rất giàu hình ảnh của người miền núi. Vẻ đẹp của những người dân miền núi được thể hiện đẹp đẽ trong tác phẩm 'Nói với con'.
Phần đầu của bài thơ tóm tắt cho con biết nơi con đến và được nuôi dưỡng là trong tình yêu của cha mẹ và sự bảo bọc của người đồng mình, của thiên nhiên núi rừng. Sau những lời tha thiết ấy, tác giả đi sâu vào miêu tả vẻ đẹp của người đồng mình. Thông qua những vần thơ giản dị, chân thành, tác giả vẽ nên những phẩm chất tốt đẹp của người đồng mình, đáng quý và tự hào.
Khổ thơ mở đầu với câu: “Người đồng mình thương lắm con ơi”, nó thể hiện sự gần gũi, thân thiết như trong một gia đình. “Thương lắm” - thể hiện sự cảm thông sâu sắc với cuộc sống gian khổ của họ. Tiếp sau đó là những phẩm chất tốt đẹp của họ.
Ban đầu, họ là những người có ý chí mạnh mẽ, kiên cường và bền bỉ:
“Cao đo nỗi buồnXa nuôi chí lớn”
Câu thơ độc đáo này mô tả cách diễn đạt tinh tế, với ý chí và nỗi buồn không thể đo bằng đơn vị cụ thể nhưng được diễn tả bằng cách so sánh. Điều này thể hiện ý chí quyết tâm của họ trước mọi thử thách.
Không chỉ có ý chí mạnh mẽ, họ còn trung thành, yêu quê hương tha thiết: Sống trên đá không chê đá gập ghềnh / Sống trong thung không chê thung nghèo đói. Họ biết ơn quê hương và mong con cũng giữ vững tình yêu với quê hương.
Họ cũng là những người sống tích cực, mạnh mẽ và lạc quan:
“Sống như sông như suốiLên thác xuống ghềnh không lo cực nhọc”
Câu thơ ngắn, nhịp nhanh như lời động viên. Hình ảnh so sánh 'như sông như suối' mô tả lối sống khoáng đạt của người đồng mình, trong khi thành ngữ 'lên thác xuống ghềnh' gợi lên cuộc sống lao động vất vả. Tuy vậy, họ vẫn lạc quan, yêu đời, không sợ khó khăn. Câu thơ là lời khẳng định vẻ đẹp của người đồng mình: họ sống mạnh mẽ gắn bó với quê hương dù vượt qua bao khó khăn. Cha mong con tiếp tục sức mạnh và ý chí của mình để vượt qua mọi thử thách cuộc đời.
Tự lực tự cường để xây dựng quê hương, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. Câu thơ miêu tả công việc hàng ngày của họ: đục đá, đẽo đá để 'kê cao quê hương', làm cho quê hương ngày càng phồn thịnh. Câu thơ ca ngợi tinh thần tự lực, tự cường, chăm chỉ của người đồng mình và ý nghĩa sâu sắc của việc bảo vệ cội nguồn. Cha mong con kế thừa truyền thống và tự tin bước vào cuộc sống.
Bằng lời thơ giản dị, tự hào, tác giả bộc lộ niềm tự hào về phẩm chất của người đồng mình và gửi gắm lời khuyên đến con: sống phóng khoáng tự do, nỗ lực làm đẹp quê hương.
Y Phương, nhà thơ dân tộc Tày, thể hiện tâm hồn mạnh mẽ, trong sáng và giàu hình ảnh của người miền núi.
Bài thơ 'Nói với con', ra đời năm 1980, là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của ông. Thông qua lời tâm sự với con, Y Phương đã vẽ nên hình ảnh đẹp của 'người đồng mình' - con người miền núi.
Bài thơ gợi nhớ về quê hương và gia đình, là nền tảng của hạnh phúc. Từ trong những kỉ niệm ấm áp đó, người cha truyền đạt những phẩm chất tốt đẹp của người đồng mình cho con.
Người đồng mình dễ thương với sự giản dị và tài năng. Trên quê hương yên bình, người đồng mình hiện lên trong cuộc sống lao động hạnh phúc:
'Người đồng mình yêu thương lắm, con ơi!Đan, cài, ken như nan hoaVách nhà reo hát ca'.
Giọng thơ đầy tư hào và sâu lắng. “Người đồng mình” là người quê mình, Y Phương sử dụng cách gọi độc đáo, thân thiết về người dân quê hương. Họ dễ thương với tình yêu lao động và tài năng. Với bàn tay khéo léo, họ tạo ra sự phồn thịnh trong cuộc sống bằng cách làm đẹp môi trường xung quanh.
Chỉ với vài câu thơ, nhà thơ đã vẽ nên hình ảnh dễ thương của người đồng mình giữa núi rừng hiền hòa. Họ có niềm vui và sự tinh tế trong cuộc sống mộc mạc hàng ngày.
Người đồng mình biết lo toan và có ước mơ lớn. Họ không chỉ giản dị và tài năng trong lao động mà còn là những người biết lo lắng và có những ước mơ:
'Người đồng mình yêu thương lắm, con ơi!Đo nỗi buồn với sự cao vờiĐo ý chí với sự xa xôi'.
Bằng cách nói “Người đồng mình yêu thương lắm con ơi!”, người cha thể hiện tình cảm sâu sắc về sự kiên trì và ý chí mạnh mẽ của người đồng mình. Sử dụng cách đo đạc độ cao và xa, nhà thơ nhấn mạnh rằng với những khó khăn, người ta càng trở nên mạnh mẽ hơn.
Dường như cuộc sống của người đồng mình đầy nỗi buồn, gian khổ, nhưng họ sẽ vượt qua mọi thử thách bởi họ có ý chí và lòng kiên trì, họ luôn tin vào một tương lai tươi sáng cho dân tộc.
Người đồng mình, dù sống trong cảnh nghèo khó, vẫn trung thành với quê hương, với gốc rễ của mình:
“Sống trên đá không chê đá gập ghềnhSống trong thung không chê thung nghèo đóiSống như sông như suốiLên thác xuống ghềnhKhông lo cực nhọc”.
Sử dụng những hình ảnh như “đá gập ghềnh”, “thung nghèo đói” để miêu tả cuộc sống cực khổ. Với thành ngữ “Lên thác xuống ghềnh”, thơ gợi lên hình ảnh khó khăn, gian truân của cuộc sống.
Tình cảm gia đình và tình yêu với quê hương là những điều thiêng liêng và nguyên sơ nhất của người Việt Nam. Sự yêu thương con cái và hy vọng vào thế hệ tương lai là sự biểu hiện rõ nét nhất của tình cảm cao quý ấy. Bài thơ Nói với con của Y Phương là minh chứng cho điều này, với những lời dặn dò chân thành của người cha dành cho con.
Bằng lời tâm tình với con, tác giả đã khơi gợi lại về nguồn gốc của mỗi người. Gia đình và quê hương là nơi cho con trưởng thành với tình yêu và sự bảo vệ.
Chân phải bước về chaChân trái bước về mẹMột bước gặp tiếng nóiHai bước chạm tiếng cười
Ban đầu, những dòng thơ đầu tiên của bài thơ có thể dễ dàng được hiểu là mô tả một tình huống thường thấy trong cuộc sống: đứa trẻ đang học cách đi, cha mẹ vây quanh hân hoan mừng vui mỗi bước chân của con. Tuy nhiên, sau cái nhìn cụ thể đó, tác giả mong muốn tạo ra một khái niệm toàn diện hơn, có tính triết học: con trưởng thành nhờ vào tình yêu thương, trong sự nâng đỡ, an ủi và kỳ vọng của cha mẹ.
nâng đỡ, an ủi và kỳ vọng của cha mẹ. Những hình ảnh ấm áp với cha và mẹ, những âm thanh sống động, vui tươi của tiếng nói, tiếng cười là biểu hiện của một môi trường gia đình ấm áp, êm đềm, tràn ngập hạnh phúc. Môi trường gia đình ấm áp, yên bình đó là một kho tàng quý giá đối với cuộc sống và tâm hồn con người. Đó cũng là yếu tố quan trọng đầu tiên góp phần tạo nên những phẩm chất tốt đẹp trong tâm hồn mỗi con người.
Ngoài tình cảm gia đình ấm áp, hạnh phúc, quê hương và cuộc sống lao động trên quê hương cũng là những yếu tố quan trọng giúp con trưởng thành, giúp tâm hồn con phát triển hơn nữa. Ở đoạn thơ tiếp theo này, tác giả đã sử dụng những cách diễn đạt, hình ảnh về người dân miền núi - nơi mà chính ông đã sinh ra và lớn lên - để truyền đạt những điều chân thực về quê hương núi rừng:
Người đồng bào thân yêu con ơiKhó khăn như việc đan hoaÂm thanh vui tươi dậy lên từ những bức tường lào
Khi nói về cuộc sống lao động của 'người đồng bào', tác giả đã lựa chọn những hình ảnh đẹp như 'việc đan hoa khó khăn' và 'âm thanh vui tươi từ những bức tường lào'. Những hành động như đan, lào, cày xới không chỉ giúp người đọc hình dung được các công việc cụ thể mà còn khơi gợi tinh thần gắn kết, hòa nhập, sâu sắc của con người và đất nước. Điều này có thể coi là nguồn gốc nuôi dưỡng tinh thần con người?
Mỗi miền quê, mỗi bản đất quê hương đều chứa đựng trong mình những truyền thống quý báu. Những truyền thống đó có thể là những phẩm chất tâm hồn của cộng đồng người sống trên mỗi vùng quê và họ luôn tự hào về chúng. Trong bài thơ tiếp theo, tác giả tiếp tục khám phá nơi mà phẩm chất của 'người đồng bào' được hình thành, điều ông đã tỏ lòng yêu mến sâu sắc ngay từ đoạn thơ đầu tiên 'Người đồng bào thân yêu con ơi'.
Nói về quê hương cũng là nói về cảnh quan đặc trưng của nơi mà con người cụ thể sinh ra và trưởng thành từ đó. Quê hương của 'người đồng bào' với hình ảnh rừng, một hình ảnh gắn liền với cảnh quan miền núi, hiện ra thật thơ mộng, đẹp đẽ 'rừng cho hoa'. Hình dung về một vùng núi cụ thể, chắc chắn mỗi người có thể liên tưởng đến những hình ảnh khác nhau, và cũng có thể 'rừng' hơn cách diễn đạt của Y Phương: là thác nước, là rừng rậm hay tiếng chim hót líu lo. Y Phương chỉ chọn một hình ảnh duy nhất, hình ảnh hoa để diễn đạt về cảnh quan rừng. Trong tiếng Việt, hoa thường được hiểu là những gì đẹp, quý. Hoa trong Nói với con có thể là hoa thực - như một đặc điểm của rừng - và khi được đặt trong ngữ cảnh của bài thơ, hình ảnh này là một dấu hiệu thẩm mỹ đáng giá. Nó giúp truyền đạt ý nghĩa rằng những gì đẹp đẽ của quê hương đã tạo ra tâm hồn cao quý của con người ở đó.
Quê hương còn hiện diện trong những điều gần gũi, thân thương với con. Đó cũng chính là nguồn yêu thương không ngừng nghỉ chảy trong tâm hồn mỗi người, bởi 'Con đường cho những tấm lòng', vẻ đẹp ấy của thiên nhiên, nghĩa tình sâu đậm ấy của 'những tấm lòng' đã che chở, nuôi dưỡng, bồi đắp tâm hồn cũng như lối sống của con.
Khi đọc những dòng thơ này, chắc chắn nhiều người sẽ liên tưởng đến một bài thơ quen thuộc: bài thơ Quê hương của Đỗ Trung Quân. Mặc dù không sử dụng cách diễn đạt hoàn toàn giống như Y Phương trong Nói với con nhưng những điều tác giả muốn truyền đạt có những điểm tương đồng. Trong việc định nghĩa quê hương để trả lời câu hỏi của một đứa trẻ 'Quê hương là gì vậy mẹ? Mà cô giáo dạy phải yêu! Quê hương là gì vậy mẹ! Ai đi xa cũng nhớ nhiều?' Tác giả đã đưa ra một loạt các câu trúc khẳng định: Quê hương là chùm khế ngọt! Đường đi học!
Cánh diều! Chiếc đò nhỏ! cầu tre nhỏ! Đêm trăng sáng. Nếu như những hình ảnh về núi rừng được Y Phương tạo ra trong Nói với con thì hình ảnh về một miền quê yên bình với cảnh sắc nông thôn cũng hiện ra trong bài thơ Quê hương. Và tác giả của quê hương cũng luôn nhấn mạnh rằng, mỗi cảnh vật cụ thể đều gắn liền với những hành động của con, với hình ảnh mẹ - hình ảnh thân thương nhất đời của mỗi con người. Hai tác giả dường như đã gặp nhau ở cùng một cách nhìn nhận: quê hương là những gì gần gũi thân thương nhất và cũng là nguồn gốc của những tình cảm sâu sắc, tha thiết nhất của con người. Và tình cảm cũng sẽ lại khơi nguồn cho những tình cảm lớn lao, bền vững hơn như tình yêu đất nước, như Xuân Diệu đã từng nói: 'Tình yêu tổ quốc là đỉnh núi bờ sông'. Trong Nói với con chỉ vài câu thơ ngắn, vài lời thơ giản dị nhưng đã mở ra những ý nghĩa sâu sắc, thâm trầm gần như được nâng lên tầm triết học. Sức mạnh của thơ, quyền lực, sức hấp dẫn của thơ chính là ở đó chăng?
'Người đồng bào' không chỉ 'yêu lắm' với những hình ảnh đẹp đẽ, giản dị về nguồn gốc của tâm hồn, tình cảm, lối sống cho con người mà còn với những đức tính cao quý, đáng tự hào. Trong lời chân thành của cha có ước mong con sẽ tiếp tục, phát triển một cách xứng đáng truyền thống của tổ tiên, của quê hương xứ sở.
Tự hào về con người quê hương với những phẩm chất, đức tính quý báu mà người cha muốn truyền đạt lại cho con:
Cao quý trong nỗi buồn, Xây dựng lòng dũng cảmChống chọi với khó khăn, Bước qua những gian truânChịu đựng những khó khăn, Vượt qua mọi gian khó.
Tác giả sử dụng nhiều hình ảnh cụ thể để mô tả cuộc sống tại quê hương vẫn khó khăn, cực nhọc, đói nghèo. Nhưng điều đó không phải là tất cả những gì tác giả muốn thể hiện và nhắc nhở. Tác giả tự hào về 'người đồng bào' với những phẩm chất cao quý: mạnh mẽ, tình cảm trung thành và liên kết mạnh mẽ với quê hương dù có nhiều khó khăn.
'Người đồng bào' không chỉ có những phẩm chất đó, mà còn có những phẩm chất khác mà người cha tự hào: mặc dù có thể mộc mạc, thô sơ nhưng lại đầy chí khí, niềm tin và không hề nhỏ bé về tâm hồn, ý chí và ước muốn xây dựng quê hương. Chính những phẩm chất tốt đẹp này cùng với sự lao động cần cù, kiên nhẫn hàng ngày tạo ra sức mạnh để xây dựng quê hương với những truyền thống, phong tục tập quán tốt đẹp: 'Người đồng bào tự mình đắp nên quê hương cao lớn, còn quê hương thì góp phần làm phong tục'.
Gửi trong những lời tự hào không che giấu đó, người cha ước mong, hy vọng người con sẽ tiếp tục, phát huy truyền thống để tiếp tục sống có ý nghĩa, trung thành với quê hương đồng thời muốn con hiểu và tự hào về truyền thống của quê hương. Không chỉ gửi ước mong của mình đầy tự hào, người cha còn thể hiện trực tiếp niềm mong ước này trong lời nhắc nhở con trân trọng, ấm áp: 'Dù thế nào đi nữa cha vẫn mong muốn'. Trong những bài thơ cuối cùng: 'Con ơi dù có thô sơ đến đâu! Hãy tiến lên! Không bao giờ được phép nhỏ bé! Nghe con' người cha khuyến khích con phải tự tin và kiên định trên con đường, tiếp tục những truyền thống tốt đẹp của 'người đồng bào'.
Bài thơ Nói với con của Y Phương là một giọng nói yêu thương của cha mẹ đối với con cái và cũng là sự kỳ vọng lớn lao, mong ước rằng thế hệ sau sẽ tiếp tục, phát triển những truyền thống quý báu của quê hương. Bằng cách diễn đạt mộc mạc 'thô sơ', thông qua những hình ảnh cụ thể mà giàu chất tổng quát, bài thơ đã truyền đạt một cách độc đáo mà cũng sâu sắc về tình yêu thương chân thành nhất của con người: tình thân và tình yêu đối với quê hương xứ sở.
Link nội dung: https://melodious.edu.vn/nguoi-dong-minh-la-gi-a43030.html