10 triệu chứng ung thư tuyến giáp tái phát phổ biến cần lưu ý

Ung thư tuyến giáp thường có tiên lượng tốt với khả năng điều trị khỏi bệnh cao nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm và can thiệp điều trị kịp thời, đúng phương pháp. Tuy nhiên, ung thư vẫn có nguy cơ tái phát trở lại sau khi bệnh nhân đã hoàn thành xong quá trình điều trị, ngay cả khi việc điều trị bệnh đã kết thúc từ 10 năm hay 20 năm trước đó. Trong bài viết này, hãy cùng tìm hiểu về 10 triệu chứng ung thư tuyến giáp tái phát phổ biến, cần được lưu ý.

Ung thư tuyến giáp có tái phát không?

Câu trả lời là có, dù ung thư tuyến giáp có tỷ lệ tử vong không quá cao, có thể điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Việc ung thư tuyến giáp tái phát sau khi đã kết thúc điều trị 10 - 20 năm là hoàn toàn có thể xảy ra. (1)

Theo thống kê của GLOBOCAN năm 2022, trên thế giới có khoảng 821.214 ca mới mắc và 47.507 ca tử vong do ung thư tuyến giáp. Tại Việt Nam, ung thư tuyến giáp đứng thứ 6 trong những loại ung thư thường gặp với 6.122 ca mắc mới, 858 ca tử vong mỗi năm và tỷ lệ mắc là 4,8/100.000 dân.

Tỉ lệ tái phát ung thư tuyến giáp

Theo một nghiên cứu được công bố năm 2021, được thực hiện từ năm 1996 - 2015 trên hơn 4.000 bệnh nhân ung thư tuyến giáp, đã được phẫu thuật cắt tuyến giáp trước đó, ghi nhận tỷ lệ tái phát ung thư tuyến giáp như sau: (2)

• Nhóm nguy cơ thấp: Tỷ lệ tái phát là 1.6% trong vòng 10 năm.
• Nhóm nguy cơ trung bình: Tỷ lệ tái phát 7.4% trong vòng 10 năm.
• Nhóm nguy cơ cao: Tỷ lệ tái phát 22.4% trong vòng 10 năm.

Nghiên cứu trên đã sử dụng cách phân loại nguy cơ dựa theo của Hiệp hội Tuyến giáp Hoa Kỳ (American Thyroid Association) và đặc điểm lâm sàng để xếp bệnh nhân trong nghiên cứu thành 3 nhóm có nguy cơ tái phát từ thấp đến cao.

Có thể thấy, gần như mỗi 4 người ở nhóm có nguy cơ cao là có một người tái phát ung thư tuyến giáp. Thế nên, việc lưu ý các triệu chứng ung thư tuyến giáp tái phát là rất quan trọng để người bệnh có thể điều trị kịp thời.

Tầm quan trọng của việc nhận biết ung thư tuyến giáp tái phát

Đối với các bệnh lý ung thư nói chung cũng như ung thư tuyến giáp nói riêng, việc theo dõi định kỳ sau điều trị rất cần thiết và quan trọng để phát hiện sớm những triệu chứng tái phát. Đặc biệt những dạng ung thư tuyến giáp nguy hiểm lại thường tái phát nhiều hơn. Thế nên việc phát hiện sớm các triệu chứng ung thư tuyến giáp tái phát là rất quan trọng. (3)

Ung thư tuyến giáp có nhiều loại giải phẫu bệnh khác nhau (ung thư tuyến giáp dạng nhú, dạng tủy, dạng không biệt hóa); trong đó, dạng tủy và dạng không biệt hóa có tiên lượng xấu hơn. Ung thư tuyến giáp dạng nhú chiếm tỉ lệ nhiều nhất, với tiên lượng tốt và tỉ lệ tái phát thấp.

Đa số bệnh nhân ung thư tuyến giáp thường có tiên lượng tốt, tỉ lệ tái phát thấp và khả năng điều trị khỏi bệnh cao, nhưng khi bệnh tái phát có thể di căn qua các cơ quan khác như gan, phổi, xương,… Chính vì thế, việc theo dõi định kỳ sau điều trị ung thư tuyến giáp nhằm mục đích phát hiện sớm những triệu chứng ung thư tuyến giáp tái phát của bệnh, từ đó có kế hoạch điều trị, can thiệp kịp thời để cải thiện tiên lượng sống cho bệnh nhân.

5 triệu chứng ung thư tuyến giáp tái phát phổ biến

1. Xuất hiện khối u ở vùng cổ

Xuất hiện khối u ở vùng cổ là một triệu chứng ung thư tuyến giáp tái phát khá dễ nhận biết. Khi ung thư tuyến giáp tái phát, khối u ở vùng cổ sẽ xuất hiện lại và có xu hướng phát triển rất nhanh. Vì vậy, người từng mắc ung thư tuyến giáp cần lưu ý đến dấu hiệu bất thường này. (4)

2. Ho kéo dài

Khi bệnh tái phát, bệnh nhân sẽ có thể có những triệu chứng như ho khan, ho kéo dài mà không liên quan đến đến các bệnh lý khác như viêm đường hô hấp trên, cảm cúm,… Triệu chứng này thường dễ bị bệnh nhân lơ là mà không chú ý đến nguy cơ tái phát bệnh.

3. Thay đổi giọng nói, khàn tiếng

Bệnh nhân không nên bỏ qua triệu chứng khàn tiếng, thay đổi giọng nói. Các triệu chứng này có thể do bệnh ung thư tuyến giáp tái phát, sự xuất hiện trở lại của khối u ở vùng cổ có thể chèn ép thanh quản gây ra khàn tiếng, thay đổi giọng nói.

4. Khó nuốt, khó thở

Một triệu chứng tái phát bệnh ung thư tuyến giáp cần đặc biệt lưu ý là cảm giác khó nuốt, khó thở trong thời gian dài. Triệu chứng khó nuốt, nuốt nghẹn, hay cảm thấy đau khi nuốt, kèm đó là triệu chứng khó thở gia tăng có thể là những triệu chứng tái phát của bệnh ung thư tuyến giáp. Những triệu chứng kể trên là do sự phát triển của khối u gây chèn ép các cơ quan xung quanh như khí quản, thực quản.

5. Mệt mỏi, giảm cân bất thường

Các triệu chứng có thể gợi ý ung thư tuyến giáp tái phát là bệnh nhân thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, cân nặng giảm một cách bất thường, không thể lý giải. Tuy nhiên, triệu chứng này có thể gặp ở các bệnh lý khác và cũng không đặc hiệu.

5 dấu hiệu ung thư tuyến giáp tái phát theo vị trí di căn

Các vị trí mà tế bào ung thư thường di căn khi không được điều trị kịp thời là hạch bạch huyết (thường là ở cổ), phổi, gan, xương và não. (5)

1. Di căn hạch bạch huyết

Ung thư tuyến giáp thường di căn nhiều nhất đến hạch bạch huyết vùng cổ. Trong trường hợp bệnh tái phát, hạch vùng cổ có thể sẽ xuất hiện. Triệu chứng ung thư tuyến giáp tái phát tại hạch bạch huyết gồm: bệnh nhân có thể dễ dàng sờ thấy, nhìn thấy khối hạch cứng chắc ở vùng cổ, kém di động, có thể kèm đau nhức hoặc không. (6)

Hạch cổ khi to lên có thể gây chèn ép vào các cơ quan lân cận như thanh quản, thực quản,… gây ra các triệu chứng như khàn giọng, nuốt vướng,… Tuy nhiên, hạch cổ có thể xuất hiện trong nhiều bệnh lý lành tính và ác tính khác nhau. Do đó, để khẳng định chẩn đoán ung thư tuyến giáp có tái phát di căn hạch cổ hay không, cần có bằng chứng về giải phẫu bệnh hạch cổ để loại trừ các bệnh lý khác.

2. Di căn phổi

Ung thư tuyến giáp di căn phổi thường không biểu hiện triệu chứng ở thời gian đầu khi bệnh tái phát. Khi tổn thương ở phổi lớn lên, sẽ gây xâm lấn đường thở và gây ảnh hưởng đến chức năng hô hấp, lúc này các triệu chứng sau sẽ xuất hiện: khó thở, ho khan, ho ra máu, đau ngực, tràn dịch màng phổi,…

3. Di căn xương

Đây là vị trí di căn phổ biến thứ 2 sau phổi, thường gặp đối với ung thư tuyến giáp dạng nang, dạng tế bào Hurthle, dạng tủy. Khi ung thư tuyến giáp tái phát di căn xương thường không có triệu chứng trong khoảng thời gian đầu. Khi bệnh diễn tiến nặng hơn có thể gây ra những biến chứng như: gãy xương, chèn ép tủy sống, tăng canxi máu ác tính,…

4. Di căn gan

Ung thư tuyến giáp hiếm khi tái phát di căn gan. Tuy nhiên triệu chứng ung thư tuyến giáp tái phát di căn gan rất đa dạng tùy vào mức độ di căn. Người bệnh có thể xuất hiện những triệu chứng khác nhau như: vàng da, vàng mắt, bụng phình to, ngứa, sụt cân, đau bụng,…

5. Di căn não

Khi ung thư tuyến giáp tái phát di căn đến não, bệnh nhân thường có cảm giác đau đầu, có thể buồn nôn, nôn mửa, thậm chí là yếu liệt tay chân.

Cách chẩn đoán ung thư tuyến giáp tái phát

Người bệnh có thể tình cờ phát hiện ra ung thư mà không gặp các triệu chứng ung thư tuyến giáp tái phát khi khám những bệnh lý khác. Đa số các trường hợp phát hiện bệnh tái phát trong quá trình tái khám định kỳ sau điều trị ung thư tuyến giáp trước đó.

Lúc này các triệu chứng bất thường gợi ý bệnh tái phát có thể xuất hiện hoặc bệnh nhân hoàn toàn không có dấu hiệu nào. Sau khi thăm khám, các bác sĩ sẽ chỉ định một số xét nghiệm để chẩn đoán và đánh giá mức độ tái phát của bệnh, bao gồm:

• Xét nghiệm máu đánh giá chức năng tuyến giáp, bao gồm: TSH, FT4, FT3.
• Chỉ dấu ung thư (tumour marker): Theo dõi sau điều trị các chỉ số Tg, Anti-Tg để đánh giá ung thư tuyến giáp tái phát. Một số xét nghiệm như CEA, Calcitonin có thể gợi ý chẩn đoán trong ung thư tuyến giáp dạng tủy.
• Siêu âm cổ: Phương pháp ít xâm lấn, chi phí thấp, được sử dụng để khảo sát về kích thước, tính chất khối u tuyến giáp và hạch vùng cổ. Siêu âm còn có vai trò hỗ trợ trong việc sinh thiết một số tổn thương nghi ngờ bằng kim nhỏ hoặc lõi kim.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT scan): Xác định kích thước, tính chất, tình trạng xâm lấn của khối u, các vị trí di căn.
• Sinh thiết được xem là “tiêu chuẩn vàng” chẩn đoán ung thư, gồm các phương pháp như: sinh thiết bằng kim nhỏ (FNA: Fine-Needle Aspiration), lõi kim (core biopsy) hoặc phẫu thuật. Tùy trường hợp cụ thể, bác sĩ sẽ tư vấn về phương pháp sinh thiết phù hợp.

Ngoài ra, bệnh nhân có thể được chỉ định chụp xạ hình xương, xạ hình tuyến giáp, cộng hưởng từ (MRI), PET-CT… để khảo sát thêm tình trạng bệnh và các vị trị di căn.

Hiện nay, các hướng dẫn điều trị đối với bệnh nhân ung thư nói chung, cũng như ung thư tuyến giáp nói riêng do Bộ Y tế và các hiệp hội ung thư trên thế giới cung cấp đều nhấn mạnh vai trò của việc phối hợp nhiều phương pháp (điều trị đa mô thức) như phẫu thuật, xạ trị, hóa trị, nhắm trúng đích,… Nhằm tối ưu hóa hiệu quả điều trị. Đồng thời, việc đưa ra kế hoạch điều trị còn tùy thuộc vào từng trường hợp bệnh nhân cụ thể (cá thể hóa). Đối với ung thư tuyến giáp tái phát, các khuyến cáo gần đây chia việc điều trị dựa vào từng loại giải phẫu bệnh, cụ thể:

• Ung thư tuyến giáp dạng biệt hóa: bệnh nhân có thể được phẫu thuật cắt toàn bộ tuyến giáp (nếu trước đó chưa thực hiện), sau đó bệnh nhân sẽ được điều trị tiếp bằng liệu pháp Iod phóng xạ (Iod 131) và liệu pháp nội tiết (Levothyroxine). Nếu bệnh nhân không đáp ứng hoặc không thể điều trị bằng các phương pháp kể trên, các liệu pháp nhắm trúng đích (Lenvatinib, Sorafenib…) hoặc liệu pháp miễn dịch (Pembrolizumab) có thể được chỉ định.
• Ung thư tuyến giáp dạng tủy: bệnh nhân có thể được phẫu thuật hoặc cân nhắc các liệu pháp điều trị tại chỗ như đốt u bằng sóng cao tần (Radio Frequency Ablation) nếu trước đó chưa thực hiện. Ung thư tuyến giáp dạng tủy thường không đáp ứng với liệu pháp Iod phóng xạ. Vì vậy, trong tình huống không thể phẫu thuật hoặc bệnh tiếp tục tiến triển sau điều trị, bệnh nhân có thể được chỉ định điều trị bằng liệu pháp nhắm trúng đích (Cabozantinib, Vandetanib,…) hoặc liệu pháp miễn dịch (Pembrolizumab).
• Ung thư tuyến giáp không biệt hóa: Đây là loại ung thư rất nguy hiểm, tiến triển nhanh và hầu như chưa có liệu pháp điều trị hiệu quả.

Tùy mỗi trường hợp bệnh nhân cụ thể, một số liệu pháp điều trị khác có thể được sử dụng kết hợp như: thuốc chống hủy xương (Zoledronic acid, Denosumab,…) đối với ung thư di căn xương; hoặc xạ trị nhằm kiểm soát triệu chứng di căn.

Có thể phòng ngừa ung thư tuyến giáp tái phát không?

Bệnh nhân ung thư tuyến giáp sau khi điều trị có thể thực hiện một số điều sau đây để góp phần giảm nguy cơ bệnh tái phát, bao gồm tái khám định kỳ, duy trì lối sống và thực đơn ăn uống lành mạnh.

Bằng việc đi tái khám định kỳ sau khi điều trị ung thư tuyến giáp, bệnh nhân sẽ được bác sĩ theo dõi và đánh giá một cách chính xác tình trạng sức khỏe cũng như khả năng tái phát bệnh. Đồng thời, người bệnh cũng cần chú ý tự theo dõi và phát hiện sớm những triệu chứng gợi ý bệnh ung thư tuyến giáp tái phát để đi thăm khám, kiểm tra và có kế hoạch điều trị kịp thời.

Người bệnh ung thư tuyến giáp sau khi điều trị cần đảm bảo chế độ ăn uống lành mạnh, đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết, ăn đúng, đủ bữa và hợp vệ sinh. Trong chế độ dinh dưỡng cần tăng cường trái cây, rau củ, ngũ cốc nguyên hạt; hạn chế sử dụng rượu, bia, thịt đỏ, thức ăn đã được chế biến sẵn, các loại đồ ăn cay, nóng nhiều dầu mỡ. (7)

Cùng với một chế độ ăn uống lành mạnh, những sự thay đổi tích cực trong lối sống cũng có thể giúp bệnh nhân nâng cao sức khỏe, góp phần trong việc giảm thiểu nguy cơ tái phát bệnh. Một số điều người từng mắc ung thư tuyến giáp có thể thực hiện như:

• Không hút thuốc lá, hạn chế bia rượu.
• Nên dành thời gian cho việc duy trì tập thể dục thể thao vừa sức mỗi ngày.
• Kiểm soát cân nặng ở một mức phù hợp, tránh xảy ra tình trạng thừa cân, béo phì.
• Giữ tinh thần tích cực, lạc quan, tránh bị stress, lo âu cũng có thể đóng góp vào việc giúp bệnh nhân ngăn ngừa nguy cơ ung thư tuyến giáp tái phát.

Trên đây là 10 triệu chứng ung thư tuyến giáp tái phát cũng như các thông tin liên quan đến việc chẩn đoán, điều trị ung thư tuyến giáp tái phát. Hy vọng bài viết trên đã cung cấp những thông tin hữu ích cho độc giả. Nếu có điều kiện, nên tầm soát ung thư định kỳ để bảo vệ sức khỏe một cách tối ưu nhất.