Văn hóa ẩm thực là gì: Các yếu tố tác động đến ẩm thực thế giới

Văn hóa ẩm thực của mỗi quốc gia sẽ thể hiện rõ nét đặc trưng về đời sống, phong tục, đặc trưng của từng dân tộc, vùng miền. Tuy nhiên, để có thể hiểu chi tiết về “văn hóa ẩm thực là gì?”, chúng ta phải tìm hiểu sâu rộng trong nhiều phương diện khác nhau. Và bài viết dưới đây sẽ giúp giải đáp cụ thể hơn về khái niệm này.

Tổng quan về văn hóa ẩm thực là gì?

Ẩm thực là gì?

“Ẩm thực” trong tiếng Việt là từ ghép, tương tự với “Food and Drink” trong tiếng Anh, “Le oire et le Manger” trong tiếng Pháp hay “Nomikui” (ẩm thực), “Kuinomi” (ăn uống) trong tiếng Nhật. Tùy thuộc vào quan niệm ẩm thực cũng như ngôn ngữ của mỗi dân tộc mà trình tự sắp xếp của hai yếu tố “ăn” và “uống” sẽ khác nhau.

Ẩm thực ở mỗi quốc gia, mỗi vùng miền có nét đặc trưng riêng

Văn hóa ẩm thực là gì?

Ăn uống là nhu cầu cần thiết và không thể thiếu của con người để duy trì sự sống, tăng sản xuất lao động và phát triển toàn diện. Hơn thế nữa, ăn uống còn là là một phạm trù văn hóa quan trọng. Ăn uống chịu tác động bởi rất nhiều tố như: Điều kiện tự nhiên, phong tục tập quán, tín ngưỡng, lịch sử,… Tất cả góp phần tạo thành văn hóa của một dân tộc, từng vùng miền hay rộng hơn là một quốc gia. Đó gọi là văn hóa ẩm thực.

Cụ thể hơn về khái niệm “văn hóa ẩm thực là gì” chính là cách ăn, văn hóa dinh dưỡng, món ăn đặc trưng của từng dân tộc, vùng miền, cách trang trí và cách thưởng thức ẩm thực,… Nhờ vậy mà chúng ta có thể hiểu rõ hơn về trình độ văn hóa, phong cách, đời sống tinh thần, tính cách của con người, từng dân tộc.

Văn hóa ẩm thực của một quốc gia chịu ảnh hưởng bởi rất nhiều yếu tố

Văn hóa ẩm thực lưu giữ nhiều giá trị văn hóa của nhân loại mà gia đình là nhân tố lưu truyền những nét văn hóa từ đời này sang đời khác. Chính vì vậy, để nói về văn hóa ẩm thực trước hết là nét phong cách ăn uống ở gia đình. Đây cũng là phong cách ăn uống nhất của toàn nhân loại. Và ở Việt Nam những bữa ăn gia đình rất phổ biến so với các quốc gia khác, vì Việt Nam là đất nước nông nghiệp nên thời gian tụ họp gia đình nhiều hơn trong năm.

Trong mỗi bữa ăn gia đình, nhất là những gia đình nhiều thế hệ sống cùng nhau là một không gian văn hóa thu nhỏ. Tại đây, những yếu tố văn hóa vừa được truyền tải trong những món ăn mà còn lưu giữ cách ăn của từng gia đình từ dụng cụ ăn uống, cách nói chuyện, ứng xử của mọi người khi ăn.

Vì vậy, chúng ta có thể hiểu văn hóa ẩm thực một cách chi tiết là các phong tục, thể thức ăn từ xưa để lại, mang đậm bản sắc dân tộc, văn hóa của một nước, thể hiện rõ nét đặc trưng độc đáo của đất nước đó.

Bữa ăn gia đình chính là nơi thể hiện rõ nét những yếu tố văn hóa nhất

Yếu tố ảnh hưởng đến văn hóa ẩm thực mỗi quốc gia

Lịch sử tác động đến nền văn hóa ẩm thực

Từ thuở xa xưa, ăn uống đã là nhu cầu thiết yếu để duy trì sự sống của con người. Thời cổ đại, con người săn bắt, hái lượm để đáp ứng nhu cầu ăn uống, sinh sống. Lúc này, nguồn thức ăn cũng không đa dạng, họ chưa có quyền lựa chọn nhiều. Sau đó, con người học được cách trồng trọt, chăn nuôi, phát triển nguồn thực phẩm phong phú hơn. Điều này đáp ứng đủ nhu cầu ăn uống của con người ở thời cổ đại.

Trải qua nhiều sự tiến hóa, thế giới ngày càng văn minh, hiện đại đã thúc đẩy lĩnh vực ẩm thực phát triển đa dạng hơn nhiều. Có thể thấy, lịch sử mỗi đất nước sẽ gắn liền với sự phát triển của văn hóa ẩm thực. Khi đất nước trải qua thời kỳ chiến tranh xâm lược, nền ẩm thực lúc ấy là sự pha trộn, đáp ứng khẩu vị của con người ở quốc gia đó, tại thời điểm đó. Từ đó, lịch sử phát triển của một đất nước là yếu tố quan trọng tác động đến nền văn hóa ẩm thực.

Trải qua nhiều thời kỳ lịch sử, nền văn hóa ẩm ẩm thực trở nên đa dạng hơn

Vị trí địa lý

Vị trí địa lý là một yếu tố quan trọng tác động mạnh mẽ đến nguyên liệu của các món ăn. Thực tế, chúng ta cũng thấy rõ món ăn của châu Á khác biệt nhiều so với các nước châu Âu

Ở Việt Nam, đất nước chúng ta có hệ thống các sông lớn, đồng bằng phù sa màu mỡ và đi kèm đó là nền văn minh lúa nước. Chính những đặc điểm này đã làm nền văn hóa ẩm thực nước ta nổi bật với các món ăn chế biến từ gạo, khoai, ngô, đậu,… Còn với những quốc gia gần biển, những món ăn đặc trưng của họ chính là hải sản tươi ngon.

XEM THÊM: Ẩm thực châu Âu - Tinh tế nhưng không kém phần độc đáo

Khí hậu ảnh hưởng đến văn hóa ẩm thực

Khí hậu khác biệt ở mỗi đất nước, vùng miền cũng sẽ ảnh hưởng đến hương vị của món ăn tại nơi đó. Với những nước có khí hậu lạnh, những món ăn của họ sẽ có chút cay nóng, gia vị nêm nếm thiên nóng và đậm đà hơn. Còn với những quốc gia có khí hậu nóng ẩm, họ sẽ kết hợp rau xanh, trái cây để tăng tính tươi mát, giải nhiệt cho món ăn.

Xu hướng ẩm thực sẽ phụ thuộc vào điều kiện khí hậu mỗi quốc gia

Còn Việt Nam nổi bật với khí hậu nóng ẩm, nhiệt đới gió mùa và hơn nữa ẩm thực ở ba miền của cả nước cũng khác biệt. Do đó, văn hóa ẩm thực của mỗi miền sẽ có nét đặc trưng, độc đáo riêng. Miền Bắc có hương vị hơi nhạt, thanh tao, còn miền Trung sẽ là chua cay đậm đà và miền Nam là vị ngọt thanh và tươi mát. Từ đó, chúng ta có thể thấy khí hậu ảnh hưởng sâu sắc đến nền văn hóa ẩm thực ở mỗi quốc gia.

Sự du nhập

Trong thời đại hòa nhập như ngày nay, nền văn hóa ẩm thực của mỗi quốc gia dễ dàng vươn mình ra thế giới hơn. Do đó, nền ẩm thực của mỗi đất nước sẽ thu hút sự quan tâm của thế giới và là cơ hội để tiếp thu, du nhập những tinh hoa ẩm thực nước khác. Đó có thể các loại gia vị mới, công thức chế biến mới, cách chế biến và bảo quản thực phẩm,… Điều này có thể thấy ở các món ăn phương Tây thường sử dụng rất ít gia vị, nhưng khi giao lưu văn hóa, họ đã sử dụng các gia vị của châu Á như: nước mắm Việt Nam, bột ngũ vị hương của các nước Trung Đông.

Ẩm thực châu Âu cũng đã dần sử dụng những gia vị châu Á vào các món ăn của họ

Việc tiếp thu và du nhập những điều mới là tốt nhưng mỗi đất nước vẫn nên giữ cho riêng nét đặc trưng văn hóa ẩm thực riêng biệt. Như nước Việt Nam của chúng ta, dù hiện đại và hòa nhập như thế nào, các món ăn truyền thống vẫn luôn là niềm tự hào và là bản sắc độc đáo của nước ta. Đó là bánh chưng, bánh tét, bánh giò, bánh cuốn, phở, cốm,…

Tôn giáo

Tôn giáo, tín ngưỡng cũng là yếu tố ảnh hưởng sâu rộng đến nền văn hóa ẩm thực của từng dân tộc, vùng miền hay quốc gia. Những tôn giáo khác nhau sẽ có phong cách ẩm thực khác nhau, thể hiện rõ thế giới quan, nhân sinh quan và những giá trị sống riêng biệt. Nền văn hóa ẩm thực theo những tôn giáo riêng biệt tác động sâu sắc đến đời sống của từng dân tộc.

Trên đây là những thông tin chi tiết về “văn hóa ẩm thực là gì” và những yếu tố ảnh hưởng đến nền ẩm thực thế giới. Từ đó, chúng ta có thể hiểu rõ hơn nền ẩm thực sẽ thể hiện rõ lịch sử, truyền thống và bản sắc dân tộc riêng biệt của mỗi quốc gia.