Các nhóm thuốc điều trị đái tháo đường thường gặp

Bệnh đái tháo đường chia thành hai loại: đái tháo đường tuýp 1 và đái tháo đường tuýp 2. Người mắc bệnh đái tháo đường cần dùng thuốc đều đặn để giữ lượng đường huyết ổn định. Tùy vào từng ca bệnh, bác sĩ chuyên khoa Nội tiết - Đái tháo đường sẽ xem xét, lựa chọn các nhóm thuốc điều trị đái tháo đường phù hợp.

Phương pháp điều trị tiểu đường

Bệnh tiểu đường xảy ra khi lượng đường trong máu luôn cao hơn mức bình thường do cơ thể thiếu hụt hoặc đề kháng với insulin. Đây là nguyên nhân cản trở cơ thể chuyển hóa các chất bột đường thành năng lượng, khiến đường tích tụ tăng dần trong máu.

Lâu ngày, lượng đường trong máu tích tụ, không được “giải phóng”, dẫn đến tăng nguy cơ mắc các bệnh ở tim, thận, mắt…; thậm chí tử vong. Riêng biến chứng tim mạch là nguyên nhân tử vong hàng đầu ở người mắc bệnh đái tháo đường.

Việc điều trị bệnh đái tháo đường hiệu quả cần kết hợp nhiều yếu tố, bao gồm:

• Cải thiện chế độ ăn uống: hạn chế tinh bột - đường và chất béo, tăng cường ăn rau xanh nhiều chất xơ.
• Tập luyện thể dục thể thao ít nhất 30 phút mỗi ngày.
• Tuân thủ điều trị, nhất là việc sử dụng thuốc đều đặn.
• Khám sức khỏe định kỳ để theo dõi tình trạng đường huyết và tầm soát các biến chứng đi kèm.
• Với người bệnh đái tháo đường, việc điều trị bằng thuốc rất quan trọng và cần tuân thủ liều lượng, thời gian sử dụng của bác sĩ Nội tiết - Đái tháo đường.
• • Người bệnh đái tháo đường tuýp 1 được chỉ định dùng insulin trong suốt quãng đời còn lại vì cơ thể đã không còn khả năng tự sản xuất insulin. (1)
  • Người bệnh đái tháo đường tuýp 2, tùy từng trường hợp sẽ được phối hợp điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau. Thông thường, bước đầu người bệnh sẽ được cải thiện chế độ dinh dưỡng và tập luyện thể dục, nếu không hiệu quả, mức đường huyết vẫn cao sẽ được sử dụng thêm thuốc uống, thuốc tiêm, thậm chí insulin để đưa đường huyết về mức ổn định. (2)

Các nhóm thuốc điều trị đái tháo đường

Các nhóm thuốc điều trị đái tháo đường được phân thành hai nhóm chính: nhóm insulin và nhóm hạ đường huyết thông qua đường uống.

1. Nhóm insulin

Insulin được sử dụng chủ yếu trong điều trị bệnh tiểu đường tuýp 1 do tuyến tụy không còn khả năng tạo ra insulin. Mục tiêu của điều trị là đưa insulin từ bên ngoài vào cơ thể, giúp “giải phóng” lượng đường ứ đọng trong máu.

Insulin cũng được sử dụng trong điều trị đái tháo đường tuýp 2 khi cần.

Insulin có nhiều loại khác nhau phù hợp cho tình trạng bệnh lý của người bệnh.

2. Nhóm thuốc tiểu đường dạng uống

Thuốc trị tiểu đường dạng uống thường dùng cho người mắc bệnh tiểu đường loại 2. Những loại thuốc này được kê đơn cùng với việc tập thể dục thường xuyên và thay đổi chế độ ăn uống. Nhiều nhóm thuốc uống tiểu đường có thể sử dụng kết hợp với nhau hoặc với insulin để đạt được hiệu quả kiểm soát đường huyết. (3)

Ưu nhược điểm của từng nhóm thuốc tiểu đường

1. Thuốc làm tăng độ nhạy cảm với insulin

Metformin

Nhóm thuốc Metformin bao gồm Glucophage, Glucophage XR, Glucofast, Panfor,.. giúp làm giảm lượng glucose mà gan sản xuất, cải thiện cách hoạt động của insulin trong cơ thể và làm chậm quá trình chuyển đổi carbohydrate thành đường.

Thuốc Metformin có ưu điểm không gây hạ đường huyết nếu dùng đơn lẻ, không gây tăng cân. Thuốc cũng làm giảm hấp thu cholesterol xấu, triglyceride, phòng ngừa các vấn đề về tim mạch. Tuy nhiên, thuốc không dùng cho bệnh nhân suy thận. Trong một số trường hợp, người bệnh có thể gặp vấn đề về tiêu hóa như tiêu chảy, khó tiêu, chán ăn.

Thiazolidinedione

Nhóm thuốc Thiazolidinediones bao gồm: rosiglitazone (Avandia), pioglitazone (Actos), hoạt động bằng cách giảm lượng glucose trong gan, giúp các tế bào mỡ sử dụng insulin tốt hơn.

Thiazolidinediones có thể phối hợp chung với các thuốc khác để tăng hiệu quả điều trị. Tuy nhiên, thuốc rosiglitazone làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề về tim nên đã ngưng sản xuất. Một số vấn đề khác có thể xảy ra như phù, tăng cân đột ngột, suy giảm thị lực, ung thư bàng quang, suy tim…

2. Thuốc gây tăng tiết insulin

Sulfonylureas

Nhóm thuốc tiểu đường sulfonylurea (glimepiride, glipizide và glyburide) có vai trò kích thích tuyến tụy bài tiết insulin, ngăn gan giải phóng glucose, tăng tổng hợp glycogen. Đây là nhóm thuốc có thể hạ đường huyết nhanh, nên khi dùng thuốc tránh bỏ bữa để giảm nguy cơ hạ đường huyết. Bệnh nhân cần biết các biểu hiện hạ đường huyết để nhận biết và xử trí.

Meglitinides

Nằm trong các nhóm thuốc điều trị đái tháo đường, Meglitinides có công dụng giống nhưng hoạt động nhanh hơn sulfonylureas, giúp cơ thể tạo ra nhiều insulin hơn. Vì vậy, thuốc này được khuyến cáo dùng ngay trước bữa ăn.

Thuốc có thể dùng cho bệnh nhân suy thận. Giá thành cao và nguy cơ hạ đường huyết nếu không dùng đúng thời điểm.

Thuốc chủ vận thụ thể GLP-1

Nhóm thuốc đái tháo đường này giống như hormone tự nhiên có tên là incretin, làm tăng sự phát triển của tế bào B và lượng insulin mà cơ thể sử dụng. Các loại thuốc thuộc nhóm này bao gồm: liraglutide (Victoza), semaglutide (Ozempic), exenatide (Byetta)… Thuốc chủ vận thụ thể GLP-1 làm giảm sự thèm ăn, giảm lượng glucagon cơ thể sử dụng, làm chậm quá trình tiêu hóa và giảm lượng đường trong máu.

Một số trường hợp người bệnh đái tháo đường nhưng lại mắc thêm những bệnh lý về tim mạch do xơ vữa động mạch, suy tim hoặc bệnh thận mãn tính. Trường hợp này, Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA) khuyến cáo nên sử dụng một số chất chủ vận thụ thể GLP-1 như một phần của phác đồ điều trị hạ đường huyết.

Thuốc tiểu đường ức chế men Dipeptidyl peptidase-4

Những thuốc ức chế men Dipeptidyl peptidase-4 (DPP-4) làm GLP-1 không bị phá hủy, nên kéo dài hoạt động của incretin, giúp giảm lượng đường trong máu. Bao gồm sitagliptin (Januvia), saxagliptin (Onglyza), vildagliptin (Galvus) và linagliptin (Trajenta)

3. Thuốc có tác dụng làm chậm hấp thu chất béo và glucose từ ruột

Thuốc ức chế men alpha - glucosidase

Những loại thuốc thuộc nhóm này như acarbose (glucobay), miglitol (Glyset) làm giảm lượng glucose trong máu bằng cách trì hoãn sự phân hủy carbohydrate và giảm sự hấp thụ glucose ở ruột non. Chúng cũng ngăn chặn một số enzym để làm chậm quá trình tiêu hóa một số loại tinh bột. Để có kết quả tốt nhất, bác sĩ khuyên nên dùng các loại thuốc này trước bữa ăn.

4. Thuốc ức chế SGLT2

Thuốc ức chế SGLT2 (canagliflozin, dapagliflozin, empagliflozin…) giảm tái hấp thu glucose tại ống thận, giúp cơ thể loại bỏ glucose nên giúp giảm đường huyết, đồng thời giúp huyết áp và cân nặng kiểm soát tốt hơn. Nhóm thuốc này có hiệu quả trong việc làm chậm sự tiến triển của bệnh thận, giảm nguy cơ suy thận và tử vong ở những người tiểu đường có biến chứng thận. Một số thuốc trong nhóm đã chứng minh hiệu quả trong việc giảm nguy cơ nhập viện hoặc tử vong do suy tim.

Insulin

Insulin là loại thuốc phổ biến nhất được sử dụng trong điều trị bệnh tiểu đường tuýp 1. Khi mắc bệnh tiểu đường tuýp 1, cơ thể không thể tự tạo ra insulin. Mục tiêu của điều trị là thay thế insulin mà cơ thể không thể tạo ra này.

Insulin cũng được sử dụng trong điều trị bệnh tiểu đường tuýp 2. Insulin được sử dụng dưới dạng tiêm và có nhiều loại khác nhau. Căn cứ vào mức độ suy giảm của insulin, bác sĩ sẽ chỉ định loại insulin phù hợp với từng ca bệnh.

Các tùy chọn sử dụng insulin bao gồm:

• Insulins tác dụng nhanh: insulin aspart (NovoRapid), insulin glulisine (Apidra), insulin lispro (Humalog)
• Insulins tác dụng kéo dài: insulin detemir (Levemir), insulin degludec (Tresiba), insulin glargine (Lantus), insulin glargine (Toujeo).
• Insulins trộn (nhanh và kéo dài): NovoMix 70/30 (insulin aspart protamine-insulin aspart), Humalog Mix 75/25 (insulin lispro protamine-insulin lispro), Humalog Mix 50/50 (insulin lispro protamine-insulin lispro), Humulin 70/30 và Mixtard 30/70 (NPH insulin-soluble insulin), Ryzodeg (insulin degludec-insulin aspart).
• Insulins kết hợp GLP-1: Soliqua (glargine-lixisenatide)

Các loại thuốc khác

Những người mắc bệnh đái tháo đường tuýp 1 và tuýp 2 thường cần dùng thêm các loại thuốc khác để điều trị các vấn đề sức khỏe phổ biến liên quan đến bệnh tiểu đường. Những loại thuốc này có thể bao gồm: thuốc điều trị cholesterol cao, thuốc cao huyết áp.

BVĐK Tâm Anh là đơn vị thăm khám và điều trị các bệnh về Nội tiết - Đái tháo đường. Với đội ngũ chuyên gia và bác sĩ đầu ngành, giỏi nghề, giàu kinh nghiệm cùng hệ thống máy móc, thiết bị y tế hiện đại hàng đầu sẽ đem lại hiệu quả cao và giảm chi phí cho người bệnh.

Trong các nhóm thuốc điều trị đái tháo đường, có cả loại thuốc có sẵn, điều trị cả hai loại đái tháo đường tuýp 1 và tuýp 2. Mỗi loại thuốc đều hoạt động theo những cách khác nhau để giúp kiểm soát lượng đường trong máu. Bác sĩ Nội tiết - Đái tháo đường sẽ kê loại thuốc phù hợp nhất cho tình trạng đường huyết, các vấn đề sức khỏe và các yếu tố khác (nếu có) cho từng người bệnh.