08/06/2020 07:22

Sau phẫu thuật cắt dạ dày, hiện tượng suy dinh dưỡng dẫn đến giảm đáp ứng với điều trị và làm tăng tác dụng phụ của các phương pháp bổ trợ như hoá xạ trị. Cắt dạ dày một phần hoặc cắt dạ dày toàn bộ làm giảm lượng thức ăn, rối loạn nhu động, có thể gây ra chướng bụng, đầy hơi và đi ngoài thường xuyên. Người bệnh đã trải qua phẫu thuật cắt dạ dày một phần hoặc toàn bộ phải tuân thủ chế độ ăn uống với quy tắc cụ thể để đảm bảo dinh dưỡng hợp lý, duy trì thể trạng. Hóa trị sau phẫu thuật cắt dạ dày cũng gây chán ăn, đau họng, khô miệng, thay đổi vị giác, buồn nôn, tiêu chảy, táo bón và mệt mỏi, gây giảm cân và suy dinh dưỡng. Nguy cơ suy dinh dưỡng cao ở bệnh nhân cắt dạ dày làm chậm tốc độ phục hồi và tăng tử vong.

Dưới đây là những lời khuyên dinh dưỡng của các bác sĩ Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức dành cho người bệnh sau phẫu thuật cắt dạ dày.

Giai đoạn đầu: 1-2 ngày sau mổ.

Quan điểm trước kia chưa cho người bệnh ăn bằng đường tiêu hóa ở giai đoạn này, chờ người bệnh trung tiện được mới bắt đầu cho ăn, chủ yếu là bù nước và điện giải cung cấp glucid đảm bảo lượng calo cần thiết cho nuôi dưỡng cơ thể và làm giảm giáng hóa protein.

Ngày nay người ta thấy rằng cho ăn muộn không có lợi ích cho người bệnh. Nếu không cho ăn đường ruột sớm thì các tế bào đường ruột có thể bị hoại tử và hệ vi khuẩn đường ruột sẽ thẩm lậu qua ruột vào máu. Nuôi dưỡng đường ruột sớm còn mang nhiều lợi ích khác cho người bệnh: tăng cường sức đề kháng, giảm giáng hóa protein…

Có thể truyền tĩnh mạch các loại dịch cung cấp đường và điện giải. Bắt đầu nuôi dưỡng tiêu hoá bằng cho uống rất ít, nếu người bệnh bị trướng bụng nặng thì không nên cho uống.

Giai đoạn tiếp theo:

Sau khi cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ dạ dày, thức ăn sẽ qua nhanh hơn, hoặc trực tiếp đến phần đầu tiên của ruột non. Do đó, giai đoạn tiêu hóa lần đầu tiên được thực hiện trong dạ dày bị giảm hoặc mất. Các triệu chứng và rối loạn sau phẫu thuật có thể được giảm bớt khi ăn chậm nhai kỹ, chế biến kỹ lưỡng các món. Nên chia nhỏ bữa ăn tối thiểu sáu lần một ngày, ưu tiên thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao hơn.

Các nhóm thực phẩm nên chọn bao gồm: tinh bột phức (ngũ cốc xay sát rối, khoai củ); thịt nạc và cá nạc; rau mềm; các loại sữa gầy hoặc sữa thuỷ phân tốt, sữa chua (ít béo), dầu thực vật (dầu oliu)… Dạng chế biến nên sử dụng nhiệt kéo dài nhằm phân cắt kỹ các liên kết của thực phẩm giúp khả năng tiêu hoá và hấp thu tốt hơn.

Giai đoạn hồi phục

Giai đoạn này vết mổ đã liền, người bệnh đã dần hồi phục. Vì thế chế độ ăn cần phải cung cấp đầy đủ calo và protein để tăng nhanh thể trọng và vết thương mau lành. Đây là chế độ ăn nhiều protein và calo. Protein có thể lên tới 120-150 g/ngày và năng lượng có thể lên tới 2500-3000kcal/ngày. Khẩu phần này cần được chia nhiều bữa trong ngày. Dùng nhiều trứng sữa và đậu đỗ để tăng cường protein. Ăn các loại hoa quả để tăng cường vitamin nhóm B và nhóm C.

THỰC ĐƠN MẪU:

Bữa ăn

Thực phẩm

Minh hoạ

Sáng

Cháo gà 300ml

1 cốc trà ấm 50ml sau ăn sáng 30-60 phút

Phụ sáng

1 cốc sinh tố bơ 200ml

Trưa

1 lưng bát cơm nát

Cá sốt cà chua

1 bát rau luộc

Phụ chiều

Sữa bột pha 200ml

Tối

1 lưng bát cơm nát

Thịt bò hầm cà rốt khoai tây

1 bát canh rau lang

Trước đi ngủ

Sữa đậu nành 200ml

*Áp dụng trong quá trình hồi phục của bệnh nhân trước khi tập ăn chế độ đặc hơn như. bún, miến, phở, cơm.

Thực phẩm thay thế tương đương:

- Nhóm đạm: 100 gam thịt nạc tương đương với 100 gam thịt bò, thịt gà; 120 gam tôm, cá nạc, 2 quả trứng vịt; 3 quả trứng gà; 8 quả trứng chim cút, 200 gam đậu phụ.

- Nhóm chất bột đường: 100 gam gạo tương đương 2 lưng bát cơm; 100 gam miến; 100 gam bột mì; 100 gam bánh quy; 100 gam phở khô; 100 gam bún khô; 170 gam bánh mỳ; 250 gam bánh phở tươi; 300 gam bún tươi; 400 gam khoai củ các loại.

- Nhóm chất béo: 1 thìa dầu ăn (5ml) tương đương 8 gam lạc, 8 gam vừng.

- Muối: 1 gam muối ăn tương đương với 5ml nước mắm, 7 ml magie.

Ths.Bs Đỗ Tất Thành - Trưởng Khoa Dinh dưỡng Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức