Phải gần một năm sau chuyến đi thứ nhất tôi mới có dịp về thăm lại ba đứa bạn đang học ở miền Tây thêm một lần nữa. Lúc đấy đang là năm cuối. Do tôi không phải tìm nơi thực tập mà chỉ chờ thời gian hoàn thành khóa luận nên việc học cũng tương đối nhẹ nhàng. Người già hay nói “Nhàn cư vi bất thiện”, còn người trẻ thì diễn giải theo thứ văn chương văn vần bình dân hơn là “Rảnh rỗi sinh nông nổi”. Cho nên rất tự nhiên, tôi quyết định về miền Tây chơi với đám chiến hữu thêm một trận hoành tráng nữa trước khi cả bọn tàn đời sinh viên.
Nghĩ sao thì làm vậy. Từ Sài Gòn tôi âm thầm bắt xe về Vĩnh Long, sau đó định bụng sẽ rủ rê chúng nó đi thêm được những đâu nữa thì đi. Nhưng thật không may cho tôi là khi ấy Huy đã không còn ở Cần Thơ nữa, còn Khiêm thì đến tận Ô Môn thực tập từ lâu. Đón tôi tại Vĩnh Long chỉ còn mỗi thằng Trung. Đêm nay tôi sẽ ở nhà trọ của nó tại Bình Minh, rồi hôm sau chúng tôi về Ô Môn kiếm Khiêm chơi bời. Giống với chuyến đi cách đấy một năm, lần này tôi cũng chỉ gặp mặt được hai trong số ba đứa bạn cũ.
Tôi và thằng Trung không phải là dân ghiền bóng đá, cũng họa hoằn lắm mới mò vào quán net chơi game, và càng không phải là những đứa hay tìm đến quán cà phê. Bởi vậy mà việc nhậu nhẹt giữa hai thằng bọn tôi diễn ra theo một cách không thể nào tự nhiên hơn được nữa. Vừa bước chân vào tới phòng là nó đã chạy đi mua nguyên một thùng bia về. Phần “mồi” thì tôi đã chuẩn bị sẵn từ Sài Gòn, gồm một vài thứ bánh kẹo miền Bắc ở đây không có bán đem về hai thằng nhâm nhi cho lạ miệng. Hôm đó còn có thêm đứa bạn chung phòng nó tham gia cùng. Đây cũng là lần đầu tiên tôi và nó chính thức nhậu nhẹt với nhau.
Mồi ngon là đây
“Nghe nói người miền Tây nhậu dữ lắm phải không?” là câu hỏi tôi thường hay nghe nhất mỗi khi có đứa bạn nào đó biết quê quán tôi. Thường thì tôi chỉ mỉm cười chứ không biết phải trả lời thế nào, cũng chẳng xác định được đây là lời khen hay lời chê nữa. Có vẻ như người miền Tây từ lâu đã nổi danh về cái khoản ăn nhậu thì phải, nếu không thì đâu có chuyện một bài báo đăng tin bà mẹ miền Bắc ngăn cản đứa con gái rượu lấy chồng miền Tây vì lý do ở đàn ông miền Tây ham nhậu hơn ham vợ. Nhưng đằng sau thói quen ăn nhậu của người dân nơi đây còn có vô số chuyện hay ho để kể.
Tính ra thì người miền Tây là những con người biết hưởng thụ và ham vui nhất so với những người ở các vùng miền khác. Trong khi người miền Trung phải chi tiêu dè xẻn để còn có cái dư dả mỗi khi mưa gió bão bùng, người miền Bắc hay cân nhắc để đồng tiền kiếm được ngày càng sinh lợi hơn trong tương lai thì hầu hết những người miền Tây đều quan tâm đến thực tại hơn cả. Với họ trước hết chuyện ngày hôm nay là chuyện hàng đầu, là chuyện cần phải được quan tâm trước hết, còn cái chuyện ngày mai thì cứ để mai tính. Thuật ngữ “Kế hoạch năm năm” là một thứ gì đó rất đỗi xa lạ với đại đa số người dân nơi đây. Nhưng nói người miền Tây chỉ biết chi tiêu xả láng mà không biết tiết kiệm thì cũng không đúng. Họ cũng vẫn dành dụm phòng hờ những khi thắt ngặt, nhưng mức độ chịu khó tiết kiệm thì quả thật không thể bằng người dân miền khác được. Với họ trước hết phải làm cho bản thân và gia đình được “đã đời” trước rồi mới tính gì thì tính.
Cái cách ăn nhậu của người miền Tây phản ánh rõ rệt nhất lối sống phóng khoáng, thích hưởng thụ thực tại của họ. Hồi đó trong khu nhà trọ của thằng Trung có một vài chị quê ở Cà Mau mà theo lời nó kể là nhậu rất dữ. Chữ “Dữ” trong câu nói của nó tức là họ có thể uống rượu từ sáng đến tối, dù say nhưng vẫn ngồi một cách tỉnh queo và vẫn uống tiếp được, trong khi bọn con trai đã ngã lăn quay và ói ra mật xanh mật vàng từ mấy đời. Nên nếu “quy án” miền Tây là chốn nhậu nhẹt, thì Cà Mau đích thị là “thủ đô nhậu nhẹt” của miền Tây. Đây là xứ sở của những con người giản dị với cái nguyên tắc vàng “có gì uống ly rượu trước rồi hãy nói”.
Người miền Tây cũng có một “phong cách” ăn nhậu rất riêng không lẫn vào đâu được. Thường thì nó sẽ được diễn ra theo một cách xuề xòa thoải mái như chính bản chấn của con người nơi đây. Làm đồng đập được vài ba con chuột cống nhum - Nhậu! Tát đìa bắt được con cá lóc bự tổ chảng - Nhậu! Đi mần về mệt - Nhậu! Không có việc gì làm, buồn - Nhậu! Ở miền Tây đàn ông nhậu được thì đàn bà cũng nhậu được. Tất nhiên đa phần phụ nữ miền Tây phải lo chuyện nhà cửa bếp núc nên họ không thích nhậu nhẹt nhiều, nhưng không có nghĩa là họ không thể uống nhiều. Những bà chị Cà Mau ở gần nhà trọ thằng Trung là ví dụ sống động nhất cho điều này.
Địa điểm cho một cuộc nhậu có thể là bất kỳ đâu. Sang thì vào quán đầu xóm gặp ai quen chạy qua lá hú vào làm ít ly rượu. Ai muốn chu đáo thì về nhà trải chiếu ngoài hè, vừa cụng ly côm cốp vừa làm vài ba câu vọng cổ mùi mẫn. Còn không có chỗ nào nữa thì cứ ra đại bờ ruộng, mé mương ngồi nhậu “cho nó mát”. Nhậu trên ghe cũng là một cái thú vui sau mỗi phiên chợ nổi. Về phần mồi nhậu, đa phần chúng đều qua loa, có gì ăn nấy. Nếu chế biến thì cũng thường được các “chiến hữu” chọn cách đơn giản nhất mà làm. Ra sau vườn hái trái cóc, trái ổi, vào bếp kiếm vài ba con khô cá đồng. “Mồi bén” như cá lóc thì người ta hay chặt nhánh tre xiên bụng đem nướng trui, còn con gà ngon nhất vẫn là bẻ cổ móc sình đắp lên rồi cho vào lửa rơm. Phương châm “nhanh, gọn, lẹ” vẫn luôn được áp dụng triệt để trong “công tác” chuẩn bị mồi. Người miền Tây không ưa mấy thứ cầu kỳ.
Chắc vì ăn nhậu nhiều quá nên tuy thực tại thì vui vẻ đầy đủ thật, nhưng lâu nay miền Tây Nam Bộ vẫn nổi danh là một trong những miền đất nghèo nhất cả nước. Dù vậy cái nghèo ở đây coi ra cũng không giống với cái nghèo ở những vùng khác. Nhà ai không có tiền, không dư dả thì gọi là nghèo. Nhưng việc đó hoàn toàn không đồng nghĩa với việc người ta không thể kiếm được cái ăn trên mảnh đất màu mỡ này. Chỉ cần chịu khó đi giăng câu hay đặt lờ đặt lợp, rồi ra mé mương nhổ vài ba cọng rau muống mồng tơi là đã có một ngày no bụng. Mà có khi bữa ăn của người nghèo dưới miền Tây còn ngon lành hơn bữa tiệc của những người trên Sài Gòn. Bởi ở thành thị người ta đang sợ đủ thứ chuyện mà người nông thôn họ không bao giờ phải lo tới. Nào là chuyện rau muống trồng dưới ao nước đen ngòm, nào chuyện trái dưa leo, trái cà chua bóng lưỡng vì đầy hóa chất, rồi tới chuyện mấy con cá bị đem đi ướp urê cho tươi hay chuyện vô vàn thứ phụ gia độc hại khác bày bán nhan nhản trên thị trường. Buồn cười một nỗi là đa phần những thứ người ở quê chê không thèm ăn lại trở thành thứ “đặc sản” vẫn hay được một số lượng lớn nhà hàng trên thành phố hằng ngày phục vụ cho các thực khách sành điệu. Cho nên cái câu hỏi: “Giữa nông thôn và thành thị thì sống nơi nào làm con người ta thật sự hạnh phúc và thoải mái hơn?” hoàn toàn không phải là một câu hỏi dễ tìm ra câu trả lời thỏa dáng.
Cái sở thích nhậu nhẹt của người miền Tây có căn nguyên gốc rễ từ chính mảnh đất mà ông cha họ và họ đã lớn lên. Đồng bằng sông Cửu Long màu mỡ trù phú, cá tôm dồi dào nên chuyện có được miếng ăn không phải là chuyện khó khăn gì. Nơi đây còn được hưởng khí hậu ôn hòa, không quá khắc nghiệt như miền Bắc, cũng không hay chịu cảnh bão lũ như miền Trung. Mùa lụt mỗi năm ở miền Tây thật ra có lợi nhiều hơn là có hại. Nhờ có những trận lụt mà đồng ruộng mới ngày càng màu mỡ do được cung cấp thêm phù sa, cá tôm cũng theo dòng nước lụt mà quay về sinh sôi thành bầy thàng đàn. Sống chung với lũ từ lây đã trở thành một thuật ngữ quen thuộc của người dân xứ này. Cũng vì không lo đến cái ăn mà việc dành dụm thật nhiều tiền không phải là chuyện được đặt lên hàng đầu, có chăng người ta tiết kiệm là để lo thuốc thang mỗi khi trở bệnh chứ không phải là lo cho chuyện no đủ. Thiên nhiên hào phóng với con người bao nhiêu thì tới phiên họ cũng hào phóng với cuộc đời bấy nhiêu.
Dù vậy cũng không phải bất kỳ người nào sinh ra ở miền Tây đều tiềm ẩn “dòng máu nhậu nhẹt” trong người. Thời buổi hiện nay được ông nào đó ví như một cái thế giới phẳng, cho nên chuyện xảy ra Tây bên Tàu bỗng dưng cũng ít nhiều ảnh hưởng đời sống miền sông nước. Người ta phải suy nghĩ khác đi khi cuộc sống đang dần thay đổi. Người ta dần bắt đầu chú tâm đến những thuật ngữ mới toanh như “khủng hoảng kinh tế”, “lạm phát”, “bão giá”…. Người ta quan tâm hơn đến những căn bệnh mới phát sinh do thói quen sử dụng rượu bia, và còn nhiều vấn đề khác cần phải để ý tới nếu không muốn cuộc sống trở nên phiền phức bực bội. Giới trẻ miền Tây cũng dần dần thay đổi cách suy nghĩ và làm việc, nếu không thì khó lòng mà tồn tại trong cái thế giới đang quay như chong chóng hiện nay. Chính vì thế mà cái tính cách miền Tây gốc cũng không còn giữ được trọn vẹn như xưa, nó cần phải thay đổi đôi chút để phù hợp hơn với đời sống thực tại.
Thật ra tôi cũng chỉ mới bắt đầu uống bia rượu từ hai ba năm trở lại đây, cốt là để cho những cuộc gặp gỡ lại bạn bè như thế này không cảm thấy kỳ cục khi chỉ biết ngồi đó mà nhìn nhau. Có lẽ trong tất cả đám bạn thì thằng Trung là đứa có công đầu trong việc “truyền cảm hứng” nhậu nhẹt cho tôi nhiều nhất. Nó uống rất khá và bắt đầu uống từ rất lâu nên kinh nghiệm về chuyện rượu bia thì nó có thừa, tôi chỉ việc vừa uống chung vừa học lại từ nó là xong. Nhưng trước nay tôi luôn xác định rằng với rượu bia tôi chỉ là “khách” chứ không thể nào là “bạn” được. Chắc cũng vì vậy mà ông tổ Lưu Linh không muốn “đãi” tôi bao giờ. Uống được vài lon bia với thằng Trung và bạn nó một lát là tôi đã có cảm giác lợn cợn trong bao tử, nhưng cũng ráng nghe lời thằng chiến hữu không ói ra, vì như vậy sẽ rất mệt người, khó có thể uống tiếp được. Quả thật lát sau thì cảm giác đó cũng hết. Tuy nhiên khi uống tiếp vài lon nữa thì tôi quay ra ói la liệt. Chắc là tôi còn phải “tầm sư học đạo” từ nó dài dài thì may ra tình hình mới khả quan hơn.
Đến trưa hôm sau hai đứa chúng tôi mới khởi hành về Ô Môn. Khiêm đang thực tập ở Viện Lúa Đồng bằng sông Cửu Long đóng tại đây. Đó là một viện khoa học chuyên nghiên cứu lai tạo các giống lúa gạo mới cho năng suất cao cùng những giải pháp khác liên quan đến cây lúa và hạt gạo để hỗ trợ cho bà con nông dân canh tác hiệu quả. Khiêm dẫn bọn tôi chạy một vòng quanh Viện để tham quan. Quả thật quy mô của Viện này vô cùng rộng. Ngoài những trung tâm nghiên cứu, hệ thống vườn ươm, phòng thí nghiệm, hệ thống kho bãi ra còn có cả những cánh đồng bạt ngàn chuyên trồng các giống lúa mới, gọi là cánh đồng mẫu. Đất này là đất thuộc Viện lúa nhưng đã được giao lại cho bà con nông dân gieo trồng. Những khu dân cư mới của người nghiên cứu lẫn người dân cũng được xây dựng quanh Viện ngày càng nhiều. Nghe Khiêm nói trông nhà cửa nhỏ vậy thôi chứ người dân ở đây rất dễ giàu có theo nhiều cách.
Trong một vườn ươm thí nghiệm của Viện
Một cánh đồng mẫu
Ruộng lúa bạt ngàn
Và tất nhiên đêm đó ba đứa chúng tôi không thể nào thiếu đi một chầu nhậu hoành tráng ăn mừng ngày gặp mặt.
“Tửu” đã nhập “Tâm”
Chúng tôi của bốn năm về trước
