Xyanua là một loại chất độc nguy hiểm, có thể gây hại cho sức khỏe con người và môi trường tự nhiên. Vậy xyanua là chất gì, có thể tồn tại ở những dạng nào, cách thức hoạt động ra sao, làm thế nào để nhận biết hợp chất nguy hiểm này?
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Trung tâm Thông tin Y khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM
Lưu ý: Xyanua là chất độc nguy hiểm, có thể gây tử vong nhanh. Nếu nhận thấy bản thân/người quen tiếp xúc với hóa chất này cần nhanh chóng đến bệnh viện để được can thiệp. Những thông tin trong bài viết dưới đây mang tính tham khảo.
Xyanua là gì?
Xyanua (Cyanide) là chất độc nguy hiểm, có thể gây hại đến tính mạng nếu tiếp xúc với liều cao [1]. Dưới đây là những thông tin về chất độc này:
1. Tính chất vật lý của Xyanua
Xyanua có thể tồn tại dưới các dạng khí, lỏng và rắn. Đây là chất độc không màu, có mùi gần giống quả hạnh nhân, nhưng không phải ai cũng phân biệt được mùi này.
Xyanua là thuật ngữ chung để chỉ các hợp chất chứa liên kết carbon-nitrogen (CN). Một số dạng có độc tính cao, có thể gây tử vong gồm:
- Dạng khí: Xyanogen clorua (CNCl)
- Dạng rắn: Natri xyanua (NaCN) và kali xyanua (KCN)
- Dạng lỏng: Hydro cyanide hay thường gọi hydro xyanua (HCN)
2. Tính chất hóa học của Xyanua
Xyanua có tác dụng rất nhanh, có khả năng ngăn cản cơ thể sử dụng oxy, dẫn đến tổn thương các cơ quan quan trọng. Một số tính chất hóa học của hợp chất này:
- Xyanua là muối của axit xyanic, một axit yếu hơn cả axit cacbonic (H2CO3), nên dễ bị các axit mạnh hơn đẩy ra khỏi dung dịch muối của nó.
- Công thức hóa học: 2NaCN + H2SO4 → Na2SO4 + 2HCN
- Xyanua phản ứng với oxy trong không khí để tạo thành cyanat.
- Công thức hóa học: 2CN- + O2 → 2CNO-
- Ở dung dịch loãng có nồng độ 1⁄5000, HCN bị phân hủy hết trong khoảng 5 tháng.
- Công thức hóa học: HCN + 2H2O → HCOONH4 và 2HCN + 2H2S + O2 → 2HCNS + 2H2O
- Muối kim loại kiềm xyanua bị CO2 trong không khí phân hủy và tạo thành HCN.
- Công thức hóa học: 2NaCN + CO2 + H2O → 2HCN + Na2CO3
- Các muối xyanua có thể tan trong nước, dễ dàng liên kết với xyanua không tan để tạo thành các ion phức. Axit nitric (HNO3) có thể tác dụng với các chất hữu cơ như axit malic, citric, ancaloit, tanin… để sản sinh ra hydro xyanua (HCN). Điều này giải thích cơ chế hình thành các glucoside cyanhydric ở một số loài thực vật.
- Các aldehyde (hợp chất có trong rượu) và đường cũng có khả năng phá hủy cấu trúc HCN.
- Công thức hóa học: C6H12O6 + HCN → C7H13O6N
- Các dẫn xuất hữu cơ của axit xyanhydric (HCN) được tìm thấy trong một số loài thực vật như hạnh nhân đắng, hạt mận, rễ sắn, măng… Ví dụ, amygdalin (C20H27NO11 - chất hóa học tự nhiên được tìm thấy trong một số loài thực vật) có trong dầu hạnh nhân đắng khi thủy phân sẽ giải phóng HCN.
- Công thức hóa học: C20H27NO11 + 2H2O → C7H6O + 2C6H12O6 + HCN
3. Các phản ứng của Xyanua
3.1 Sự proton hóa
Xyanua có tính bazo, PKa (hằng axit, chỉ số biểu thị mức độ mạnh yếu của axit) của hydro xyanide là 9,1. Do đó, khi thêm axit mạnh vào dung dịch muối xyanua thì sẽ giải phóng hydro xyanua.
3.2 Thủy phân
Hợp chất này trải qua quá trình thủy phân để tạo ra amoniac (NH3) và formate (HCOO-). So với chất xyanua ban đầu, các sản phẩm này có độc tố thấp hơn.
- Công thức hóa học: CN- + 2 H2O → HCOO- + NH3
3.3 Alkyl hóa
Anion xyanua có tính ái nhân cao, do đó các nhóm xyanua dễ dàng thay thế nhóm halide (một hợp chất hóa học nhị phân) để đi vào các phân tử hữu cơ. Trong hỗn hợp hữu cơ, xyanua là một synthon C-1 (chất xúc tác lý tưởng), được sử dụng để kéo dài chuỗi carbon, trong khi vẫn giữ được các chức năng của nó.
- Công thức hóa học: RX + CN- → RCN + X-
3.4 Oxy hóa khử
Ion xyanua là chất khử và có thể bị oxy hóa bởi các tác nhân có tính oxy hóa cao như clo (Cl2), hypoclorit (CIO-) và hydro peroxide (H2O2). Trong hoạt động khai thác vàng, người ta thường sử dụng các chất oxy hóa này để hòa tách xyanua độc trong nước thải, bảo vệ hệ sinh thái khỏi sự ô nhiễm.
3.5 Phức hợp kim loại
Anion xyanua phản ứng với kim loại chuyển tiếp (nguyên tố hóa học trong khối d của bảng tuần hoàn) để tạo thành liên kết M-CN (Cyanometallate hoặc cyanometalate), phản ứng này là cơ sở của độc tính xyanua. Tính ái lực cao của kim loại đối với dạng anion này có thể đến từ các yếu tố như điện tích âm, độ chặt và khả năng tham gia vào liên kết π (liên kết xảy ra giữa các nguyên tử trong phân tử).
4. Sản xuất và điều chế Xyanua
Andrussow là quy trình chính để sản xuất xyanua. Trong đó chất độc dạng khí được sản xuất từ metan (CH4) và amoniac (NH3) trong môi trường có oxy và chất xúc tác platin (bạch kim).
- Công thức hóa học: 2CH4 + 2NH3 + 3O2 → 2HCN + 6H2O
Natri xyanua là tiền chất của hầu hết các loại CN, nó được sản xuất bằng cách cho natri hidroxit và hydro xyanua tác dụng với nhau.
- Công thức hóa học: HCN + NaOH → NaCN + H2O
5. Xyanua có tác dụng gì trong cuộc sống?
Mặc dù được biết đến là một chất cực độc, nhưng xyanua vẫn được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực như:
5.1 Khai thác mỏ
Chất độc này giúp hòa tan và tách vàng, bạc khỏi các tạp chất khác. Trong quá trình xyanua hóa quặng, đối với quặng vàng (độ tinh khiết đạt 75% - 95%), người ta sẽ nghiền mịn và trộn cùng xyanua với tỷ lệ 1:1500. Đối với quặng kim loại vàng, chúng được xếp lại với nhau và phun dung dịch xyanua lên với tỷ lệ 1:1000.
Thông thường, vàng được phức hợp bởi ion xyanua để tạo thành các dẫn xuất hòa tan như (Ag(CN)2) và (Au(CN)2). Bạc thường được tìm thấy dưới dạng sunfua, trường hợp này không cần phản ứng oxy hóa khử, thay vào đó là phản ứng thế với công thức hóa học sau:
- Ag2S + 4 NaCN + H2O → 2 Na(Ag(CN)2) + NaSH + NaOH
- 4 Au + 8 NaCN + O2 + 2 H2O → 4 Na(Au(CN)2) + 4 NaOH
5.2 Hóa học hữu cơ
Chất xyanua có tác dụng gì trong hóa học hữu cơ? Xyanua có thể được ứng dụng để sản xuất các hợp chất chứa CN, thường là nitrile. Acyl xyanua được sản xuất từ acyl và xyanua. Xyanogen ((CN)2), xyanogen clorua (CNCl) và trimer xyanuric clorua ((NCCl)3) có nguồn gốc từ xyanua kim loại kiềm.
5.3 Y tế
Hợp chất xyanua natri nitroprusside (SNP) thường được sử dụng trong hóa học lâm sàng để đo thể ketone trong nước tiểu (sản phẩm phụ của sự phân hủy axit béo), chủ yếu dùng trong theo dõi chỉ số đường huyết của người bệnh tiểu đường và phụ nữ mang thai. Đôi khi, nó cũng được dùng để giúp làm giảm huyết áp khẩn cấp và sử dụng như một chất giãn mạch trong các nghiên cứu về mạch máu. Ngoài ra, hợp chất này còn có khả năng hỗ trợ điều trị bệnh lao và bệnh phong.
5.4 Kiểm soát động vật gây hại
Xyanua dùng để làm gì, có giúp tiêu diệt động vật gây hại không? Ở một số vùng, xyanua được sử dụng để tiêu diệt sâu bệnh, kiến, chuột… Tuy nhiên, hợp chất này cần được cấp phép và sử dụng với định lượng vừa đủ để không ảnh hưởng đến sức khỏe con người và không gây hại đến môi trường sống.
5.5 Nghệ thuật - trang sức
Với một lượng vừa đủ, xyanua có thể giúp các tác phẩm điêu khắc bằng đồng trở nên đẹp hơn nhờ khả năng tạo sắc xanh. Hợp chất này cũng được dùng trong chế tác đồ trang sức và chụp ảnh. Ngoài ra, nó là một trong những thành phần quan trọng trong quy trình sản giấy giấy, vải và nhựa. Tuy nhiên, khi thực hiện các công việc đặc thù này, bạn cần sử dụng đồ bảo hộ đầy đủ để tránh nhiễm độc xyanua.
5.6 Phụ gia
Chất độc xyanua là gì, có thể dùng làm phụ gia không? Trong ngành công nghiệp thực phẩm, nó có thể được sử dụng để sản xuất một số chất phụ gia.
Xyanua là một hợp chất đa năng, có ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực trong cuộc sống, từ công nghiệp, nông nghiệp cho đến dịch vụ. Nếu được ứng dụng đúng cách, chúng có thể đóng góp tích cực trong việc nâng cao chất lượng cuộc sống và phát triển kinh tế - xã hội.
Nguồn gốc Xyanua có ở đâu?
Xyanua là một chất khó phân biệt thông qua mùi vị và thường được tìm thấy từ nhiều nguồn khác nhau như:
1. Từ tự nhiên
Trong tự nhiên, xyanua thường tồn tại trong không khí, nước và đất đá. Chúng cũng được tìm thấy ở một số thực phẩm như hạnh nhân, đậu ngự, măng tươi, sắn tươi (khoai mì), táo, mận, đào…
2. Ngoài không gian
Gốc xyanua (một gốc có công thức phân tử CN) đã được xác định trong không gian giữa các vì sao. Trong đó, cyanogen (CN)2 được sử dụng để đo nhiệt độ của các đám mây giữa các vì sao.
3. Sản phẩm của quá trình nhiệt phân và đốt cháy
Hydro xyanua (H−C≡N) được tạo ra do quá trình nhiệt phân hoặc đốt cháy một số vật liệu trong điều kiện thiếu oxy như khí thải của động cơ đốt trong, khói thuốc lá. Ngoài ra, khi đun nóng hoặc đốt cháy một số loại nhựa, đặc biệt là những loại có nguồn gốc từ acrylonitrile (hợp chất hữu cơ có công thức là CH2CHCN), chúng sẽ giải phóng hydro xyanua.
4. Các dẫn xuất hữu cơ
Theo International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC, liên minh quốc tế về hóa học cơ bản và hóa học ứng dụng), các hợp chất hữu cơ có nhóm chức −C≡N đều được gọi là nitrile và nitrile thường không giải phóng các ion xyanua. Trong khi đó, một nhóm chức thuộc hydroxyl −OH và xyanua −CN liên kết với cùng một nguyên tử cacbon thì được gọi là cyanohydrin (R2C(OH)CN) và cyanohydrin có thể giải phóng HCN.
Độc tính của chất Xyanua
Như đã đề cập, đây là một trong những chất độc mạnh nhất và bạn có thể tìm hiểu thông tin về thời gian phát tán, liều lượng, cách giải độc xyanua là gì dưới đây:
1. Thời gian phát tác
Xyanua là chất cực độc có thể gây nguy hiểm khi tiếp xúc qua da, ăn uống hoặc hít phải. Sau khi tiếp xúc với một lượng đủ lớn, trong khoảng vài phút kể từ khi tiếp xúc, chất độc sẽ phát tác. [2]
2. Liều lượng nguy hiểm
Khi nuốt phải một lượng nhỏ từ 50 - 200mg xyanua dạng rắn, lỏng hoặc tiếp xúc với xyanua trong không khí ở mức 270 ppm, các cơ quan trong cơ thể sẽ bị tổn thương nghiêm trọng, dẫn đến nguy cơ tử vong. [3]
Khi tiếp xúc với các dạng xyanua có độc tính cao như HCN, NaCN, KCN và Ca(CN)2 thì sẽ xuất hiện tình trạng anion xyanua liên kết với enzyme cytochrome c oxidase (aa3), ngăn cản sự vận chuyển electron từ cytochrome c đến oxy. Điều này khiến chuỗi vận chuyển điện tử bị phá vỡ, dẫn đến tế bào không thể sản xuất Adenosine triphosphate hiếu khí (ATP), một hợp chất cung cấp năng lượng cần thiết cho các hoạt động sống của cơ thể. Lúc này, các mô phụ thuộc vào hô hấp hiếu khí như tim và hệ thần kinh trung ương bị tổn thương, gây nguy hiểm đến tính mạng nếu không được xử lý kịp thời.
Trong các phân loại trên, HCN được tạo ra bằng cách thêm axit vào dung dịch chứa muối xyanua, đây là dạng nguy hiểm nhất. Do đó, để đảm bảo an toàn, bạn nên tuân thủ quy tắc bảo hộ khi làm việc trong môi trường chứa khí xyanua.
3. Thuốc giải độc Xyanua
Xyanua là chất độc gì, có giải được không là thắc mắc của rất nhiều người, dưới đây là một số cách giải độc hợp chất nguy hiểm này:
Hydroxocobalamin (một loại vitamin B12 nhân tạo) phản ứng với xyanua để tạo thành cyanocobalamin (một dạng khác của vitamin B12). Hợp chất này có thể được đào thải nhanh chóng qua thận, hạn chế tối đa tác động của xyanua lên các cơ quan quan trọng. Phương pháp này giúp tránh được sự hình thành methemoglobin (một dạng rối loạn máu hiếm gặp) trong quá trình giải độc.
Một phương pháp giải độc khác là kết hợp 3 chất gồm: Amyl nitrit (thuốc giãn mạch dạng hít), natri nitrit (NaNO2 - một loại muối vô cơ) và natri thiosulfat (Na2S2O3 - một hợp chất tinh thể). Sự kết hợp này giúp tạo ra lượng lớn sắt để tranh giành cyanua với cytochrome a3 (phân tử protein lưu động), giúp xyanua liên kết với thuốc giải độc thay vì các enzyme này, từ đó hạn chế sự tác động của chất độc lên cơ thể.
Lưu ý: Những phương pháp giải độc trên cần được thực hiện bởi nhân viên y tế. Không nên tự ý áp dụng. Cách tốt nhất là cần tiếp cận dịch vụ y tế khẩn cấp càng sớm càng tốt.
Con người có thể bị phơi nhiễm Xyanua như thế nào?
Xyanua tồn tại ở nhiều nơi và dưới nhiều dạng khác nhau. Do đó, nếu không cẩn thận, con người có thể bị phơi nhiễm qua các hình thức dưới đây:
- Tiếp xúc qua da, mắt hoặc hít phải HCN trong không khí. Thông thường, các triệu chứng khi tiếp xúc với xyanua dạng khí sẽ xuất hiện nhanh hơn so với dạng lỏng hoặc rắn.
- Uống hoặc chạm vào nguồn nước có chứa xyanua.
- Khi cho xyanua thể rắn vào nước, có thể tạo ra khí HCN, khiến bạn bị phơi nhiễm khi vô tình hít phải.
- Ăn, uống hoặc chạm vào thực phẩm bị nhiễm xyanua.
- Sử dụng quá nhiều chất tẩy sơn móng tay có chứa hợp chất xyanua hữu cơ như acetonitril (metyl xyanua).
- Làm các công việc đặc thù như luyện kim, sản xuất nhựa, khử trùng, nhiếp ảnh…
- HCN nguy hiểm nhất khi xuất hiện ở môi trường kín. Khí HCN có thể được phân tán nhanh chóng ở không gian mở, tuy nhiên trường hợp này thường ít nguy hiểm hơn ở phòng kín.
Triệu chứng khi tiếp xúc với chất Xyanua
Triệu chứng tiếp xúc với xyanua có thể xuất hiện chỉ trong vài giây hoặc vài phút [4], tùy vào định lượng tiếp xúc mà cơ thể sẽ có những phản ứng sau:
Đỏ da, hơi thở có mùi gần giống hạnh nhân, chóng mặt, đau đầu, khó thở, giãn đồng tử… các triệu chứng này đến từ việc các mô trong cơ thể bị thiếu hụt oxy. Khi phát hiện người bệnh có các dấu hiệu này, cần nhanh chóng liên hệ với cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu kịp thời, tránh nguy hiểm đến tính mạng.
Dấu hiệu ngộ độc Xyanua
Dưới đây là một số dấu hiệu ngộ độc xyanua mà bạn cần lưu ý:
- Trong hoặc sau khi tiếp xúc với một lượng nhỏ: Đau tức ngực, lú lẫn, chóng mặt, đau mắt, phấn khích bất thường, khó thở, đau đầu, buồn nôn, rối loạn nhịp tim và hơi thở, bồn chồn, kiệt sức, thở khò khè…
- Trong hoặc sau khi tiếp xúc với một lượng lớn: Huyết áp lên xuống bất thường, tổn thương phổi nghiêm trọng, co giật, hôn mê, mất ý thức, nguy cơ tử vong.
Phải làm gì khi tiếp xúc với Xyanua?
Khi tiếp xúc với chất độc này, bạn cần tuân thủ các hướng dẫn dưới đây để giảm thiểu tác động của chất độc này lên cơ thể:
- Bước 1: Rời khỏi khu vực chứa xyanua và báo với cơ quan chức năng để được hỗ trợ. Nếu phát hiện khí HCN trong phòng, ngay lập tức rời khỏi phòng. Trường hợp phát hiện khí HCN ở môi trường bên ngoài, bạn cần lập tức di chuyển vào nhà và đóng kín tất cả các cửa.
- Bước 2: Loại bỏ hóa chất xyanua ra khỏi cơ thể
- Tiếp xúc với xyanua dạng khí: Cởi tất cả quần áo, đồ trang sức và phụ kiện. Lau người bằng khăn ướt hoặc tắm để rửa trôi hết chất độc khỏi cơ thể. Tránh kéo quần áo qua đầu trong lúc cởi vì hợp chất này có thể đi vào mắt, mũi hoặc miệng. Nếu bạn có đeo kính áp tròng, cần tháo nó ra và tuyệt đối không tái sử dụng kính.
- Tiếp xúc với xyanua dạng rắn hoặc lỏng: Sử dụng khăn để lau sạch các vùng nghi tiếp xúc với chất xyanua, lặp lại động tác này nhiều lần. Lưu ý, dùng các khăn khác nhau cho mỗi vùng trên cơ thể và mỗi lần làm sạch. Sau khi đã lau bằng khăn, cần tắm lại với nước ấm và xà bông để làm sạch hoàn toàn.
- Lưu ý, trong quá trình làm sạch cơ thể, không nên chà xát mạnh và tránh để nước chảy vào mắt, mũi hoặc miệng. Nếu mắt bạn xuất hiện các dấu hiệu bất thường như bỏng, đau, không nhìn rõ… hãy rửa bằng nước ấm trong khoảng 10 - 15 phút. Tuyệt đối không sử dụng nước nhỏ mắt.
- Sau khi tắm xong, bạn nên lau khô tóc trước, sau đó đến cơ thể. Nếu có thể hãy dùng các khăn khác nhau để lau và vứt bỏ chúng ngay sau khi sử dụng. Sau đó, hãy mặc quần áo thoải mái, đủ ấm để tránh tình trạng hạ nhiệt bất thường.
- Cuối cùng, hãy tìm cho mình một chỗ an toàn và chờ cơ quan chức năng, nhân viên y tế tới.
- Không nên vứt những đồ vật đã qua sử dụng chung với rác thải sinh hoạt. Cần cung cấp thông tin vị trí các đồ vật cho nhân viên y tế để được thu gom, xử lý đúng cách.
Lưu ý: Xyanua chứa độc tính nguy hiểm, nếu không được can thiệp y tế kịp thời có thể gây nguy hiểm đến tính mạng. Do đó, trước khi thực hiện các bước trên, bạn cần thông báo với cơ quan chức năng và cơ sở y tế về các thông tin liên quan như vấn đề gặp phải, tình trạng sức khỏe, vị trí tiếp xúc…
Câu hỏi thường gặp
Để đảm bảo an toàn trong quá trình làm việc và sinh hoạt, bạn cần tìm hiểu các câu hỏi thường gặp về chất xyanua dưới đây:
1. Xyanua có mùi gì?
Xyanua được mô tả có mùi đắng nhẹ của hạnh nhân. Tuy nhiên, mùi này thường không rõ ràng và không phải ai cũng nhận biết được.
2. Bao nhiêu mg Xyanua có thể gây nguy hiểm đến tính mạng?
Liều nguy hiểm của hợp chất này phụ thuộc vào các yếu tố như dạng xyanua (lỏng, rắn hoặc khí), độ tuổi, trọng lượng cơ thể, tình trạng sức khỏe và thời gian tiếp xúc. Thông thường, nếu bạn vô tình hít phải 270ppm xyanua dạng khí hoặc 50 - 200mg dạng lỏng, rắn thì có thể nguy hiểm đến tính mạng.
3. Nhiễm Xyanua chết trong bao lâu?
Khi thắc mắc chất xyanua dùng để làm gì người ta thường nghĩ tới các vụ đầu độc. Đây là một trong những chất độc gây chết người nhanh nhất mà con người từng biết đến. Thời gian tử vong sau khi nhiễm xyanua thường khoảng vài phút đến vài giờ tùy vào lượng tiếp xúc và thể trạng của bạn. Đặc biệt, chất độc này sẽ tác dụng nhanh hơn khi được tiêm trực tiếp qua tĩnh mạch hoặc khi hít phải HCN. Do đó, ngay khi phát hiện bản thân hoặc người xung quanh nhiễm chất độc này, bạn cần liên hệ ngay với cơ sở y tế để được kiểm tra và xử lý kịp thời.
4. Có xảy ra tình trạng nhiễm độc Xyanua từ thực phẩm không?
Có! Xyanua có thể được tìm thấy với số lượng đáng kể từ các loại hạt và hạt của một số loại quả như hạnh nhân đắng, đào, táo, mơ… Ở thực vật, xyanua thường liên kết với các phân tử đường dưới dạng glycoside xyanua, hợp chất này giúp bảo vệ thực vật khỏi các loài động vật ăn cỏ.
Ngoài ra, trong sắn và măng cũng chứa một lượng lớn xyanua và có thể gây ngộ độc nếu tiêu thụ quá nhiều. Để đảm bảo an toàn, khi chế biến sắn và măng, bạn cần lưu ý các vấn đề sau:
- Đối với măng, cần ngâm thật kỹ và thay nước nhiều lần. Sau đó, luộc chín và tiếp tục thay nước để đảm bảo loại bỏ hết chất độc trong măng. Trường hợp muối chua, cần để măng chín, có mùi chua đặc trưng và ngả sang màu vàng mới được sử dụng, tuyệt đối không ăn măng sống.
- Đối với sắn, cần lột vỏ, bỏ đầu, bỏ đuôi và ngâm trong nước nhiều giờ trước khi luộc hoặc hấp. Trong lúc luộc, bạn nên mở nắp nồi để khí xyanua bay hơi.
Trong thực tế, nồng độ hợp chất này ở thực phẩm thường không cao, nếu ăn với định lượng vừa phải và sơ chế, chế biến đúng cách thì thường chỉ dẫn tới đầy hơi, khó tiêu, choáng nhẹ… cho người có cơ địa nhạy cảm.
Tóm lại, xyanua là hợp chất cực độc, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe và cả tính mạng của con người. Ngay khi có biểu hiện phơi nhiễm xyanua, bạn cần rời khỏi môi trường chứa hợp chất này, liên hệ với cơ sở y tế gần nhất và tuân thủ hướng dẫn của nhân viên y tế để tránh nguy hiểm đến sức khỏe và tính mạng.