“Vô hình trung” hay “Vô hình chung”?
Rất nhiều người không phân biệt được chữ “tr” và chữ “ch” khi phát âm, đặc biệt là do khẩu âm vùng miền. Ví dụ miền Bắc thường phát âm “tr” và “ch” giống nhau nhưng khi viết thì cần phân biệt rạch ròi.
“Vô hình trung” phải viết chữ “tr” mới chính xác vì “vô hình trung” tiếp thu từ tiếng Hán, bắt nguồn từ quán ngữ “vô hình chi trung”. Khi sang tiếng Việt, chúng ta lược đi chữ “chi”, chỉ nói là “vô hình trung”. Trong “Từ điển Tiếng Việt” giải thích “vô hình trung” có nghĩa là tuy không có chủ định, không cố ý nhưng lại tự nhiên tạo ra, gây ra việc nói đến. Ví dụ: “Anh không nói gì, vô hình trung đã làm hại nó”.
“Việt vị” hay “liệt vị”?
“Việt vị” là cách viết đúng vì đây là từ gốc Hán. Chữ “việt” là vượt qua, vượt lên, “vị” có nghĩa là vị trí. “Việt vị” là một lỗi trong môn bóng đá, cụ thể là tiền đạo vượt vị trí của hậu vệ đối phương khi bóng chưa qua khỏi vị trí cho phép. “Việt vị” có nghĩa là vượt quá vị trí cho phép hoặc là vượt quá vị trí quy định.
Khi mà chúng ta dùng sai mãi thì thành đúng bởi vì ngôn ngữ là do quy ước. Khi nói “việt vị” hay “liệt vị” mọi người đều hiểu nghĩa. Tuy nhiên để giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt, chúng ta cần dùng đúng, đúng về nghĩa và đúng về âm cho nên “việt vị” mới là chính xác, TS Trần Tiến Khôi khẳng định.
Viết đúng để giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt
Việc viết sai chính tả thứ nhất là do phát âm không đúng theo âm vốn có của từ, đặc biệt do khẩu âm vùng miền. Ví dụ: miền Trung thường không phân biệt rõ giữa dấu hỏi và dấu ngã, không phân biệt rõ phụ âm cuối n, ng, t, c. Còn người miền Bắc thường không phân biệt phụ âm đầu, ví dụ tr và ch, s và x… Khi chúng ta phát âm không đúng thì khi viết vô hình trung chúng ta sẽ dễ viết nhầm.
Nguyên nhân thứ hai rất quan trọng đó là mọi người khi dùng văn tự không hiểu rõ nghĩa của từ, đặc biệt lớp từ Hán - Việt nên chúng ta dễ dùng sai, dễ viết nhầm.
Để khắc phục tình trạng này, đối với lớp từ Hán-Việt, chúng ta nên tra từ điển nếu cảm thấy băn khoăn về cách viết của một từ ngữ nào đó. “Việc tra từ điểm giúp chúng ta sử dụng chính xác từ, ghi nhớ từ, có ấn tượng về từ, về ngữ nghĩa của từ một cách chắc chắn hơn.”